We vroegen een taalkundige waarom Alex Turner tegenwoordig klinkt als een oude cowboy

Het is halverwege 2013 als de eerste sneren en snauwen over het accent van Alex Turner aan de oppervlakte komen. De Arctic Monkeys zijn de headliner van de vrijdagavond op Glastonbury, maar wat vooral blijft hangen zijn niet de blije gezichten van de bezoekers die genieten van R U Mine?, maar het vreemde accent van de zanger. Hij klonk een beetje als een Britse acteur die net wakker is, een fles wodka achterover slaat en met een pistool op zijn hoofd gericht probeert om Bill Clinton na te doen.

“Wat de fuck is er aan de hand met Alex Turners stem?” schreef iemand op Twitter. “Alsof Elvis uit Sheffield komt,” schrijft een ander. Nog iemand is het daarmee eens: “Doet hij dit voor een weddenschap ofzo?” “Ik doe het niet expres,” zei Turner na het horen van het commentaar op zijn stem. Jaja, dat zouden wij ook zeggen.

In tegenstelling tot Iggy Azalea, die besloot dat het marketingtechnisch ontzettend handig is om Amerikaans te klinken in plaats van Australisch omdat ze daarmee een veel grotere doelgroep bereikt, blijft de stem van Turner steeds maar veranderen. De ene keer klinkt hij als iemand uit Long Beach, dan lijkt het weer alsof hij auditie doet voor de hoofdrol in Mars Attacks!. Journalist Jamie Milton schreef in het tijdschrift DIY dat de stem van Turner klinkt als “alles en niets tegelijk”. Een beetje zoals Joss Stone toen ze James Morrison een BRIT Award uitreikte in 2007.

Is de stem van meneer Turner een soort surrealistisch audio-experiment geworden? Heeft hij zijn Noord-Engelse roots verraden om toegankelijker te klinken? Of is hij helemaal niet veranderd en zoeken we naar iets om onze korte aandachtsboog even bezig te houden met een fijn brokje internetonzin? Nou, we hebben een scheidsrechter gezocht in de vorm van de Britse stem- en dialectenspecialist Marina Tyndall, die ons haarfijn kan vertellen of Turner een rode kaart verdient.

Noisey: Marina, ben je fan van de Arctic Monkeys?
Marina: Ik sta neutraal tegenover de Arctic Monkeys, maar er zijn wel andere zangers en rappers die ik leuk vind en die inderdaad met hun accent variëren. Persoonlijk vind ik het geweldig wanneer mensen met hun stem spelen en met nieuwe en grappige dingen komen. Zelf als het niet gepland is, of als ze om de verkeerde redenen leuk zijn. Misschien juist dan.

Laten we beginnen met het originele accent van Alex Turner.

In deze clip klinkt hij precies zoals je verwacht van een jonge kerel uit Sheffield. Plat, en met weinig adempauzes tussendoor.

En dan nu zijn wereldberoemde speech op de BRITs. Hoe kan het dat hij klinkt als Opa Cowboy met pruimtabak in zijn holle kies die kampvuurverhalen vertelt over zijn jeugd in de Saloon?

Uit deze speech blijkt eigenlijk dat de basis van zijn accent helemaal niet veel veranderd is. Sommige lokale Britse accenten lijken heel erg op het Amerikaans, en zijn Sheffieldse tongval is nog volop aanwezig.

Waarom denken we dan allemaal dat zijn stem zo erg veranderd is? Ben ik gek geworden? Zijn wij gek geworden? Is iedereen gek geworden?
Ik denk dat Turner mensen voor de gek probeert te houden. Daarnaast is hij niet vies van een drankje, dat kan iemands stem ook – tijdelijk – veranderen. Op zo'n awarduitreiking is er meestal geen tekort aan alcohol. Het losse, jongehonden gebrabbel van 2006 is gewoon veranderd in een langzamere, aandachtig geformuleerde stijl, afgemaakt met een toefje 'show'. Dit draagt bij aan een speech die humoristisch en op zijn minst gedeeltelijk vooraf geschreven is. Hierdoor kan het lijken dat iemand een ander accent heeft, maar een redneck ben je er nog lang niet mee.

Hoe kan dat, die verandering?
Nou, wanneer je een groot deel van je eerste levensjaren in een ander land door hebt gebracht, krijg je een ander accent mee. Deze manier van spreken onthouden de hersenen het best en die zal erg makkelijk weer omhoog komen later, omdat je hersenen het herkennen als 'de originele manier van spreken'.

Dus hij praat niet zo omdat hij Engeland zat is en graag Johnny Cash wil zijn?
Nee. Dit heet de Communicatie Accommodatie Theorie (CAT), hier bestaan speciale onderzoeken naar die kijken hoe een accent verandert wanneer iemand praat met anderen. Dit verandert aan de hand van waar ze zijn, met wie, hoe we ons voelen en wat we aan het doen zijn. Zo kan iemand een accent imiteren, of juist niet, afhankelijk van welke boodschap hij of zij over wil brengen. Het komt ook voor dat mensen elementen uit accenten mixen, code-switching heet dat.

Is er nog wat van de Alex met het platte accent over?
Luister naar Four Horsemen in a One-Horse Race: als ik hem zou coachen voor een rol in een Amerikaanse film, zou hij nog een ontzettend lange weg te gaan hebben.

Denk je dat dit een opzettelijke verandering is?
Ik krijg niet echt het idee dat het accent onderdeel is van een strategisch Dr. Evil PR-meesterplan van zijn platenlabe. Iedereen praat anders op een ander moment. Hoe geoefender je oor, hoe sneller je accenten oppikt en meeneemt in je eigen spraak, zowel bewust als onbewust. Zangers, muzikanten, acteurs en taalkundigen verdienen hun geld met hun oren, dus zij zullen al helemaal vaak nieuwe dialecten overnemen. Van Turner wordt gezegd dat hij vrij introvert is omdat hij zichzelf veel op de achtergrond plaatst, en je zou kunnen zeggen dat introverte mensen onbewust meer strategieën gebruiken om weg te vallen in die achtergrond.

Bedankt Marina!