Een uitnodiging aan Toine Janssen

"Filosoof" Toine Janssen kreeg het vandaag met zijn column over de inhoudsloosheid van EDM voor elkaar om de woede van clubbend Nederland op de hals te halen. Een verhaal dat was geïnspireerd op de Drank en Drugs hit. Iedereen mag een mening hebben vinden we bij THUMP; dus ook Toine. Maar als je iets opschrijft in de NRC alsof je de waarheid in pacht hebt, is het wel zo fijn dat je jezelf überhaupt enigszins hebt verdiept in de materie. En daar loopt het al meteen fout in het schrijfsel van Toine. "Voor leken als ik", zo schrijft Toine, "is de versplintering van elektronische dansmuziek (EDM) in tientallen genres behoorlijk onbegrijpelijk." Maar ondanks dat Toine door de bomen het bos niet ziet, is het voor hem over het algemeen toch wel goed te generaliseren tot een overzichtelijk geheel. Namelijk: "De ritmes zijn machinaal en eentonig, de melodie is eenvoudig, harmonische ontwikkeling is afwezig of zeer bescheiden."

Toine schrijft ook: "Ik weet dat het tegenwoordig not done is om muziek op zijn morele kwaliteiten te beoordelen. Wie het toch doet, wordt uitgemaakt voor belachelijk of gevaarlijk."

Omdat uit alles blijkt dat Toine een uitgesproken mening heeft over een onderwerp waar hij geen kaas van heeft gegeten, willen we hem graag uitnodigen voor een verkenning langs ons creatieve domein. Muziek die Toine misschien wat meer aanspreekt dan de EDM waar hij tot nu toe mee in aanraking is gekomen. We beginnen dan bij The Rest Is Noise in het Muziekgebouw aan 't IJ om te laten zien dat elektronische muziek ook best highbrow kan zijn. Ook maken we een stop bij platenzaak Rush Hour waar Toine met eigen ogen zal zien, dat in veel van die tasjes die over de toonbank gaan, geregeld niet alleen eentonige Tresor-plaatjes zitten maar ook een langspelers van componist Steve Reich. Toine beweert immers dat de 'shortcut' naar een muzikale kick, EDM ook de weg afsnijdt naar soorten muziek die wél moreel verrijken.

Vervolgens gaan we naar Het Lente Kabinet met Toine. Tijdens het verkennen van het terrein ziet Toine het publiek dansen op een four-to-the floor-beat (of in Toine's woorden: "automatisch zwaaien en springen"). Toine vindt dat duidelijk minderwaardig. Gelukkig ziet hij twintig stappen verderop dat dansers van het Nationaal Ballet zich tussen al die proleten als een vis in het water voelen.

We regelen voor Toine ook een gastenlijst voor Outsiders festival waar Derrick May draait. May is een van de drie grondleggers van de door Toine zo verfoeide techno. Ik zie Toine al vies kijken als ik in zijn rechteroor schreeuw dat we de speaker links vooraan pakken. Maar als ik dan Toine vertel dat May door de gerespecteerde muziekjournalisten van de NRC ook wel de "Miles Davis of Techno" wordt genoemd, zal hij weer bedaren. Wellicht is Derrick op dreef en gaat hij buiten de geijkte paden van een standaard festivalset. Dan laat hij Toine horen hoe je Herbie Hancock met diens track Nobu uit 1975 soepeltjes kan laten versmelten met een futuristische vooruitstrevende plaat van een zolderkamerartiest van dit moment: wat maar al te vaak elektronische dansmuziek is. Als ik daarna een biertje voor Toine ga halen aan de bar, dan zal hij zien dat het zelfs voor zo'n verloren geest als ikzelf, die al praktisch zijn hele leven naar deze hersenloze meuk luistert, mogelijk is dat naast mijn pinpas ook een Museumjaarkaart, een arthouse-bioscoopabonnement en een bibliotheekpas zwerven.

Ik denk dat Toine dan even de tijd nodig heeft om al die nieuwe opgedane ervaringen te laten bezinken en te rijmen met zijn wijsbegeerte. Misschien beseft Toine dat hij beweringen de wereld in heeft geholpen die een filosoof onwaardig zijn. Wat hij bedoelt met de communicatie van subject tot subject, of object tot object snap ik niet. Daarvoor heb ik waarschijnlijk zelf te veel xtc-pillen gevreten. Wel weet ik dat het interessante van dj-cultuur, dat wat het onderscheidt van de meeste andere muziekervaringen, is dat de kunstvorm hem er juist in schuilt dat gaande het optreden een dialoog ontstaat tussen artiest en publiek. Een spanningsveld waarbij beide partijen onderdeel worden van de performance op dat ene moment. Dan kun je alle creatieve registers opentrekken die er zijn om samen tot grote hoogten te stijgen. Daar waar je bij veel andere muziekvormen beperkt bent tot de noten die op papier staan of de playlist die vooraf is gecommuniceerd.

Ik snap dat Toine, als hij de beelden van Hardwell bij RTL Boulevard ziet, zich hier niet in kan herkennen. En als ik dan door jouw bril kijk Toine, dan snap ik soms best wel dat dit lastig te beoordelen is. Maar stuur me een mailtje! Ik neem je graag mee op deze trip.