“Strijd is het enige dat constant is”: DJ Sprinkles over homofobie, liberale bullshit en waarom muziek geluidskapitalisme is

Er zijn in de elektronische scene veel figuren die beweren dat ze in de underground opereren – of op zijn minst op het randje van de mainstream. Slechts een handjevol dj's staat echt voor dingen waar de rest alleen maar in zegt te geloven. Bijvoorbeeld de raadselachtige Terre Thaemlitz aka DJ Sprinkles.

Haar 31-uur durende Soulnessless is het 'langste album ooit, ze is 'homoseksuele filosoof' en een activist die zich bezighoudt met alles van sociale klasse tot seksualiteit en etniciteit. Van travestie-dj die begin jaren negentig werd overschaduwd door straatqueens in New Yorks beruchte trans-club Sally's II, tot een van de meest gewilde namen in moderne deephouse –DJ Sprinkles is op zijn zachtst gezegd veelbewogen te noemen.

Zelfs de grenzen tussen geslachten kunnen enigszins lastig te definiëren zijn, zoals The Guardian vorig jaar ondervond tijdens een interview met Terre, volledig in 'boy drag'. Gezien haar uitgesproken mening– die ze graag wereldkundig maakt – over wat er allemaal mis is met de wereld, is ze de ideale persoon om de rol van politiek in house en techno te bespreken, en waarom Peace, Love, Unity and Respect eigenlijk codetaal is voor 'een ruimte vol blanke heteroseksuele mensen aan de drugs'.

Hier is wat ze te zeggen had vanuit het Japanse hoofdkantoor van haar label Comatonse.

THUMP: Hé Terre, waar ben je de afgelopen tijd allemaal mee bezig?
Terre Thaemlitz: Hier in Japan werden 17 juni eindelijk herzieningen aan de Businesses Affecting Public Morals Regulation Law (Fuueihou) goedgekeurd – de wet die dansen na één uur 's nachts verbiedt. De wijzigingen worden in 2016 doorgevoerd. De buitenlandse pers heeft hier grotendeels verkeerd over bericht; ze beweren dat de wet afgeschaft is, terwijl dat helemaal niet het geval is.

De wet is erg breed en omvat alles van prostitutie tot dansen – de discussies hadden nooit betrekking op het herroepen van de wet. Het ging voornamelijk over dansers die zichzelf proberen neer te zetten als 'moreel oprechte burgers' die alleen maar willen relaxen, en zeker geen 'perverselingen' zijn zoals die vieze prostituees. Ze vinden dat ze daarom buiten de Fuueihou-controle zouden moeten vallen en dat de rest van de mensen op wie de wet betrekking heeft dood kunnen vallen.

De hele strategie is erop gericht dat een bredere sociale alliantie geen kans krijgt en de 'moraliteitscode' niet daadwerkelijk wordt gewijzigd. Ik vind dit echt ontzettend verontrustend. Ik heb deze problemen aangekaart in Resident Advisors Real Scenes Tokyo – van ons zeven uur durende interview hebben ze er maar ongeveer dertig seconden ingehouden.

Zoals ik al zei: de herzieningen zijn officieel goedgekeurd, maar de veranderingen hebben alleen betrekking op grotere clubs die al over een vergunning voor dansgelegenheid beschikten. Kleinere undergroundlocaties komen nog steeds niet in aanmerking voor een dansvergunning, simpelweg omdat ze niet groot genoeg zijn om aan de vereisten voor de fysieke ruimte te voldoen zoals in de wet staat. Er is dus eigenlijk niets veranderd: dansen blijft in veel clubs illegaal. Je moet begrijpen dat dansen in deze clubs altijd al illegaal is geweest – dus het hele debat over het verbod op dansen na één uur 's nachts was alleen van toepassing op de megaclubs met de juiste vergunningen.

De advocaten gaan door met hun strijd om de wet af te schaffen, maar ze staan tegenover een conservatieve regering en de politie, die een meter neemt voor iedere centimeter die ze geven. Zo betekent een deel van het compromis voor de huidige herzieningen dat de politie meer macht krijgt bij het definiëren van wat als legaal 'entertainment' wordt gezien. De politie heeft nu meer macht bij het bepalen van welke activiteiten moreel en legaal zijn – het is een bureaucratische nachtmerrie.

Tegelijkertijd heeft een groep van meer dan veertig Japanse dj's – vooral uit de techno- en hiphopscene – besloten om de herzieningen te 'vieren' door de Declaration On The Future Of Japan's Club Culture uit te geven. Hierin beloven ze onder andere om clubcultuur te wijden aan de bevordering van de Japanse economie, en nog meer totaal bizarre conservatieve shit. Mainstream Japanse hiphop is overigens super nationalistisch. Ik heb een publiekelijk antwoord op hun declaratie gegeven, die inmiddels door 58 mensen is ondertekend, waaronder veel lokale dj's, clubeigenaren, muzikanten, journalisten, academici en andere mediaproducenten.

Je bent geboekt om op Outsiders Festival te draaien – je eerste Nederlandse festival. Wat is je mening over de partyscene in Nederland?
Europa heeft zich de laatste tijd opengesteld voor klassieke Amerikaanse house, maar de meeste mensen willen nog steeds snellere dingen horen die ik als techno zou classificeren. In mijn oren is wat de meeste Europeanen deephouse noemen eerder techno of gewoon popmuziek. Wanneer ik in Nederland draai, merk ik vaak dat mensen geen geduld hebben voor het oudere, niet-Europese soort deephouse dat ik draai, die een stuk melodieuzer is en meer soul heeft.

Ik hoop dat de dj-booth niet wordt omgeven door fistpumpende kids met gefronste gezichten. Bij bijna elke club-gig die ik heb gehad in Nederland was dat het geval. Ze staan gedurende de hele set oogcontact met me te maken, wat ik nooit begrijp. Waarom wacht je niet gewoon tot je iets hoort dat je leuk vindt?

Nederland staat bekend om zijn liberalisme. De laatste tijd lijkt het alsof nieuws omtrent elektronische muziek bol staat van de negatieve berichten over homofobe tirades, seksisme, vrouwenhaat en racisme. Waren dat ook dingen waar je mee te maken had toen je voor het eerst begon met draaien in New York?
Zeker. Ik luisterde laatst naar een oude deephouse ep van Pizarro, Backstabbers. Na al die jaren hoorde ik nu voor het eerst dat de tekst op een niet-ironische manier gaat over 'little faggots'. Het deed me denken aan de afscheidswoorden van de zestienjarige (hetero) latino-dj die ik in 1991 verving bij Sally's II. Hij zei: "Ik trek het niet langer om bij deze flikkers in de buurt te zijn." Bedenk even dat Sally's een transseksuele prostitutieclub was, en dit de houding van de resident-dj.

Ik denk dat op dominant cultureel niveau mensen slimmer zijn geworden over het uiten van hun haatgevoelens, maar de wrok zit er nog steeds. Afwijkende genderidentiteiten en seksuele voorkeuren worden alleen getolereerd als we ons voordoen als 'moreel juist', familie-georiënteerd. Zolang we overdag werken, huizen bezitten, autorijden, en vooral als we onze lichamen verbouwen zodat ze voldoen aan het dominante binaire genderbeeld, omdat het makkelijker is om een minderheid te verminken dan het patriarchaat te transformeren.

Het is een tolerantie waar mensen letterlijk voor moeten bloeden. Het creëert een situatie waarin het moeilijker wordt om ongenoegen te uiten, omdat de liberale cultuur snel zal beweren dat vooroordelen tegen homoseksuelen en transgenders iets uit het verleden is. 'We accepteren je (op onze voorwaarden).' Het is precies hetzelfde soort catch-22 als de Japanse Fuueihou-herzieningen. Elke poging om 'bescherming' wettelijk te maken is uiteindelijk bescherming van de morele status quo. 'Winnen' is onmogelijk, er zal nooit 'gelijkheid' zijn. Strijd is het enige dat constant is.

Denk je dat het waarschijnlijk is dat deze kwesties zich in elk land voordoen? En denk je dat de stereotypische demografie voor dance-evenementen is veranderd – in het bijzonder in de Verenigde Staten?
Zeker. Het is net als met de anti-disco campagnes van de jaren zeventig. Zelfs tegenwoordig zie ik nog 'Disco Sucks'-bumperstickers en tshirts. Nu staat niemand erbij stil dat 'Disco Sucks' codetaal is voor 'ik haat flikkers en hun flikkermuziek'. Maar daar gaat het wel om.

In Europa draai ik nu bijna altijd voor een voornamelijk blank, heteroseksueel, jong middenklasse publiek, dat weinig tot geen verbinding heeft met (of zorg voor) de sociale contexten die ten grondslag lagen aan de muziek waar ze zo van genieten. Doordat ik in Japan woon en kleine homoclubs geen budget hebben om me de halve wereld over te vliegen voor een stomme dj-set, eindig ik vaak met dit soort publiek. Ik heb mijn track Ball'R (Madonna Free Zone) zo goed als uit mijn platentas moeten halen, omdat ik bijna elke keer dat ik 'm draai het gevoel krijg dat – in tegenstelling tot mijn tirade aan het einde van de track – 'this is people dancing to the decontextualised, reified, corporatised, liberalised, neutralised, asexualised, re-genderised pop reflection of yesteryear's dance floor's reality!'

Dat is hoe ik mijn huur betaal. Deze hypocrisie probeer ik openbaar te houden, omdat mensen zo graag willen geloven in de mythe dat mensen in de 'creatieve industrie' in een fantasiewereld leven waar persoonlijk verlangen en industriële arbeid op harmonieuze wijze samenkomen. Fuck nee, we haten onze baan, net als iedereen! We zijn allemaal gecompromitteerd onder het kapitalisme! Het is belangrijk om deze tegenstellingen open te houden en er dagelijkse tegen te vechten. Media-industrieën zijn de propagandamachines van de dominante cultuur.

De samenleving steunt op mensen die geloven in mythes over artistieke authenticiteit en de mogelijkheid om je 'dromen waar te maken'. Of we het nou erkennen of niet, mensen die in de media-industrie werken zijn wandelende reclameborden voor het kapitalisme. Als we klagen over onze banen, reageren mensen stellig met: nou, je doet tenminste waar je van houdt. Hoe de fuck weet jij waar ik van houd? Er is een culturele noodzaak om publiekelijk te verkondigen: nee, dit is niet waar ik van houd. Er is een culturele noodzaak om gewapend te zijn met echte, gegronde redenen waarom. Het is voor sommige mensen erg verontrustend.

Na mijn laatste twee sets in Londen kwamen er mensen naar me toe die vroegen of ik ervan had genoten. Waarop ik antwoordde: "Maakt het wat uit?" Ze waren helemaal van slag. Maar echt – ze konden het niet loslaten. Waarom reageren mensen hier zo overdreven op? Laten we deze shit uitdiepen. Er vindt iets cultureels plaats op dat ongemakkelijke moment. Het heeft niets te maken met of ik een eikel ben, of dat zij eikels zijn. Het gaat erom hoe we geconditioneerd zijn te denken over entertainment in het kapitalisme, en dat die conditie vervolgens wordt uitgedaagd. Die mensen in Londen stelden simpelweg de verkeerde vragen.

Als het over dancemuziek gaat, specifiek ravecultuur, was er dan niet een politieke kant – een tegencultuur die gericht was op het openbreken van perspectieven, acceptatie en eenheid? Denk je dat deze idealen nog steeds een plek of rol te spelen hebben?
Nou, het merendeel daarvan was P.L.U.R. (Peace, Love, Unity and Respect), liberale bullshit. Op macroniveau was het niet politieker dan de hippiebeweging van de jaren zestig. Het idee van het 'openbreken van perspectieven' werd bijna altijd verbonden aan het heterotopische moment van feest – een vlucht uit het alledaagse. Het werd getypeerd door de blanke middenklasse die streed voor toegang tot drugs. Mensen die zich daadwerkelijk met lokale politiek bezighielden waren in de minderheid, en zouden dat over het algemeen op dezelfde manier hebben gedaan zonder muziek. Ik geloof dat dat nog steeds het geval is.

Je hebt je altijd buiten de 'mainstream' bewogen, maar denk je dat de big business in dancemuziek mensen heeft afgeleid van de potentie die het heeft om gepolitiseerd te worden? Het lijkt alsof er anno 2015 nog maar weinig politieke muziek over is.
Ik denk dat niet alleen wat er wordt geproduceerd hier in gebreke blijft, maar dat het daarnaast ook gaat om de manier waarop mensen muziek consumeren en luisteren. Dat is compleet veranderd sinds ik iets van vijfentwintig jaar geleden begon. Tegenwoordig is muziek gewoon een van de dingen die wordt verwerkt door je smartphone, tablet of computer. Er zijn maar weinig mensen die thuis een fatsoenlijke installatie hebben waarmee ze geluid door een ruimte kunnen horen bewegen. Alles vindt plaats in een koptelefoon, wat leidt tot een verhoogd gevoel van personalisatie en een afname in ervaringen die leiden tot begrip van de sociale aspecten van geluid.

Het is logisch dat de cultuur van de koptelefoon samenvalt met de ontwikkeling van de uploadcultuur, waarbij iedereen dingen 'vrij' wilt 'delen' via volkomen zakelijke platforms als YouTube en SoundCloud. Muziek wordt niet eens meer gezien als handelswaar die gejat kan worden. De handelswaren zijn de apparaten waarmee mensen verbinding maken met het internet. Mensen zien de data die zij uploaden niet eens meer op het niveau van handelswaar – het zijn gewoon 'gratis dingen'. Vanuit dominant cultureel perspectief heeft dit verleidelijke, kinderachtige gevoel van 'vrij' zijn succesvol echte strijd vervangen met sociale vrijheden van mobiliteit en actie.

Het draait allemaal om eindeloos toegang en ontvangen, zonder grenzen van strijd of verantwoordelijkheid. Het is sociaal infantilisme. Ik bedoel, vandaag de dag worden revolutionaire slogans over vrijheid en mensenrechten voornamelijk geuit in reclames voor mobiele telefoons en datadiensten, toch? Ik denk dat het aanvankelijk waarschijnlijk ironisch was, maar dat is het niet meer – het is nu gewoon leeg.

Maar deze taal bezigt iedereen wanneer ze het hebben over al die verschrikkelijke, veel te dure datadiensten die voortdurend mensen oplichten voor honderden euro's per maand om freemium games te spelen of buiten hun servicegebied te bellen. Geen wonder dat muziek geen representatief medium is voor linkse politiek en sociale strijd. Wat het nu op sociaal vlak vertegenwoordigd is volslagen conservatief. Zoals ik altijd zeg: dit is waarom ik dit werk doe – niet omdat het potentie heeft, maar juist omdat het hopeloos is en precies die vormen van sociaal misbruik symboliseert die ik ter discussie wil stellen en wil bekritiseren. Muziek is zo'n ontzettend shitmedium!

In hoeverre heeft politiek nog steeds impact op je carrièrekeuzes als dj; wat betreft waar je speelt, en het publiek waar je mee te maken krijgt?
Ik weiger automatisch om te werken in landen waar homoseksualiteit en/of transgenderisme illegaal zijn. Dit is deels boycot, deels persoonlijke veiligheid en deels veiligheid voor organisatoren die naderhand misschien problemen krijgen.

Er is een groep westerse dj's die ik als 'audio-imperialisten' zie, die overal gigs aannemen, daar worden getrakteerd op luxe dingen die de meeste inwoners van zo'n regio niet kennen en thuis gaan lopen verkondigen hoe geweldig het is in verarmde gebieden. Dat is ook onderdeel van de P.L.U.R.-bullshit die ik eerder aankaartte. Het is ook de reden waarom ik niet optreed op festivals die in resort-settingen plaatsvinden. Ik vind het echt walgelijk. Ik bedoel, ik kan een soort van Robin Hood-houding hebben over werken in Europa – maar nooit over werk in de derde wereld.

Tot slot: wat heb je nog meer in het vooruitzicht?
Deze herfst wordt er een nieuwe ep uitgebracht op Comatonse met een remix die ik heb gemaakt van Fisher Turners Sishapangma van The Epic of Everest-soundtrack. Het is een geheim wapen dat ik al een tijdje in mijn sets heb zitten.

DJ Sprinkles staat op 8 augustus op Outsiders Festival in Alkmaar

_Voor meer informatie over Thaemlitz en haar werk kan je een kijkje nemen op de website van Comatonse._