Tieners, drugs en grappen over HIV

"Stel je voor dat je zestien jaar bent en ten overstaan van al je vrienden wordt verkracht door je vader en vervolgens op Instagram wordt gezet." Zo omschreef een jongen op een feest in Moskou Russische witch house aan een lokale journalist – Russen hebben een bijzonder vrolijk gevoel voor humor. Word je daar oncomfortabel van? Dat is ook precies de bedoeling. Donkere grappen staan namelijk centraal in Russische witch house, evenals nihilisme. Maar om misstanden uit de weg te helpen: we hebben het hier over het soort hel en verdoemenis dat je eerder op een verknipt t-shirt tegenkomt dan in een boek van Nietzsche.

De term 'witch house' werd in 2009 voor het eerst gebruikt door Travis Egedy, alias Pictureplane, om de muziek die hij en een select groepje vrienden aan het maken waren te duiden. "Ik bedacht het samen met mijn vriend Shams om housemuziek die gebaseerd is op bovennatuurlijke, donkere thema's te beschrijven. Je weet wel, magische housemuziek," vertelt Egedy me. Toen hij de term liet vallen in een interview met Pitchfork over Dark Rift – Egedy's album over het astrologische belang van het jaar 2012 – ging de uitdrukking viral en verspreidde het zich van muziekblogs naar Last.fm en werd het zelfs door de New York Times opgepikt.

Het is begrijpelijk waarom de term witch house bleef hangen. Het vangt namelijk perfect de vibe van de spookachtige tak van elektronische muziek die zich van midden tot laat jaren 2000 op zijn hoogtepunt bevond: vertraagde tracks met demonische vocalen. "Mensen wilden het graag benoemen," zegt Egedy.

Witch house ontwikkelde zich van een vlug bedachte inside joke naar een heus genre, dat nauw was verbonden met zowel internetcultuur als de vroege releases van Tri Angle Records – met name artiesten als Salem, Balam Acab en oOoOO. Het werd ook geassocieerd met een bepaalde look: goth-kids gedrapeerd in genoeg pentagrammen en kruisen om een aflevering van American Horror Story mee te vullen. Voor mij werd deze theatrale karikatuur van somberheid gecompenseerd door het feit dat de beste witch house-tracks ook over gevoel van humor beschikten. Twee van mijn favorieten – de vijfendertig minuten durende remix van Justin Bieber's U Smile van Shamantis en Salem's remix van Britney Spears' Till The World Ends – transformeren alledaagse popliedjes in een bizarre reis door een onheilspellende vallei.

Zoals dat gaat met culturele cycli, gaf de media uiteindelijk geen aandacht meer aan witch house, met name toen andere undergroundgenres, die als grap begonnen en semi-serieus werden, hun intrede deden: seapunk en vaporwave. Maar witch house bleef leven in zijn oorspronkelijke huis – het internet. "Ik denk dat binnen en buiten Amerika veel mensen witch house serieus namen," zegt Egedy. "Er zijn een hoop trouwe fans. Het maakt hen niet uit dat het als grap begon, ze vinden de muziek gewoon erg goed. Er is veel zieke muziek gemaakt die je als witch house zou kunnen bestempelen."

Witch house vond zijn ideale pleeggezin in Rusland, waar de duistere humor van het genre goed matcht met de sentimenten van de bevolking. "Waarom het zo populair is? Misschien omdat het zo donker en edgy is, wat goed samengaat met onze realiteit, "zegt Evgenia Nedosekina, een elektronische muzikante uit Moskou die bekend is als Jekka. "Je bent bij witch house aan het juiste adres als je zwarte kleding draagt en wil raven in een omgebouwde fabriek."

Het grootste witch house feest in Rusland van dit moment heet VV17CHOU7 – wat eigenlijk gewoon 'witch house' is, maar dan op een gekke manier gespeld. Het feest begon in november 2013, toen "een paar jongens die Salem en White Ring te gek vonden besloten om deze duisterheid in Rusland te verspreiden," zegt Valery Nikolskaya van de uit Moskou afkomstige gabbergroep Kaigerda. "Ze creëerden het VV17CHOU7-feest, met een zwarte dresscode, waar vertegenwoordigers van het genre uit verschillende delen van Rusland dj-sets speelden en steeds meer mensen aantrokken."

Russische witch house-producers brengen het genre naar nieuwe plekken. Deze track van Summer of House zou niet misstaan in de PC Music-catalogus.

Door de ligging van Rusland is het soms moeilijk om buitenlandse acts te boeken, en witch house vulde het vacuüm. "Crystal Castles heeft twee keer geprobeerd om in Rusland op te treden. Mensen kochten kaartjes, maar er ging altijd iets mis en optredens werden geannuleerd," gaat Nikolskaya verder. "Maar de Russen wilden nog steeds deze dramatische, gekke Skin-stijl beleven. Dus VV17CHOU7 was niet langer een plek waar je alleen witch house kan luisteren – het werd een gigantische rave, met honderden mensen. Het werd het grootste nieuwe feest in Rusland in 2014 tot 2015, en dus werd ook witch house populair."

Volgens lokale berichtgeving over de VV17CHOU7-feesten, wordt de Russische witch house-scene op het moment overspoeld door tieners die emmers vol drugs nemen op muziek van bands als HEALTH en Crystal Castles. Maar het genre wordt pas echt bizar door het gebruik van een bepaalde woordspeling; in het Russisch wordt HIV namelijk geschreven als 'VIH', dat wordt uitgesproken als 'vich'. En dat klinkt bijna hetzelfde als 'witch'. Voortbouwend op deze woordspeling, creëerden een aantal mensen een pagina genaamd 'HIV-infected Witch House' op het populairste sociale netwerk van het land, vk.com, om zo de cultuur belachelijk te maken.

Maar ook hier kreeg iets dat als grap begon al snel een echte betekenis: de connectie met het dodelijke virus werd een van de bepalende kenmerken van het genre. (De gehele comments-sectie van deze blogpost over Russische witch house is gevuld met woedende lezers, die het idioot vinden dat HIV-cultuur door de jeugd wordt bejubelt).

Toch bestaan er video's als deze, die werd opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis:

Maar de donkere obsessie van jongerencultuur met ziekte is niet zo gek als je je realiseert dat Rusland momenteel te maken heeft met een HIV/aids epidemie. De conservatieve agenda van het Kremlin onderneemt bovendien niet veel om de spreiding van de ziekte aan banden te leggen. Het aantal geïnfecteerde Russen is volgens het aids-centrum van het land in de laatste vijf jaar zelfs bijna verdubbeld van 500,000 naar 930,000. Toen ik Seva Granik – een Russische feestpromoter in New York – vroeg waarom niet-geïnfecteerde, middenklasse witch house-jongeren grappen over HIV maken, wimpelde hij het af: "Typisch tienergedrag. Er is daar een cult van hopeloosheid en nihilisme, wat begrijpelijk is, dus dit is volkomen logisch." Met 90,000 Russen die in 2014 HIV opliepen, is het misschien niet zo gek dat de jeugd van het land een soort galgenhumor heeft ontwikkeld.

De Russische witch house lijkt binnen de stedelijke kern al op zijn retour te zijn. "Veel tieners probeerden modieus en cool te zijn; gescheurde panty's en klassieke Adidas-jasjes verschenen overal," zegt Nikolskaya. "Als gevolg organiseren verschillende organisaties witch house-feesten puur om geld te verdienen. Mensen die er vroeg bij waren snappen dat dit het einde inluidt.

"Tegenwoordig hebben Russische clubbers een 'nieuwe stijl' omarmd," gaat ze verder. "Gabber-rave-hardcore muziek met kleurrijke sportieve kleding, mdma en agressieve kale gasten. We zullen zien wat dat gaat brengen!

Hoewel de uitdrukking 'witch house' uiteindelijk uit de mode gaat, weet ik zeker dat deprimerende goth-muziek blijft hangen, met de tijd evoluerend en muterend, waarbij het verschillende namen toegekend zal krijgen. Egedy is het met me eens dat het allemaal op een bepaalde manier hetzelfde is. "Toen witch house teveel populariteit verkreeg, werden ze allemaal seapunks – dat was het volgende ding. Toen seapunk niet meer cool was, begonnen ze allemaal te praten over health goth."

Hypes mogen dan wel veranderen, maar de verleiding van donkere muziek is voor altijd.