Bart Koetsier fotografeert het liefst ’s nachts op straat

Elke twee weken gaan VICE en New Dawn in gesprek met een toffe fotograaf. New Dawn is een tweemaandelijks magazine dat zich richt op alles dat met de boeiendste hedendaagse fotografie te maken heeft. Het schrijft over nieuwe ontwikkelingen, geeft talenten een podium, recenseert fotoboeken en presenteert portfolio's van opkomend Nederlands fotografietalent. Deze week: Bart Koetsier.

Bart Koetsier.

Bart Koetsier (1975) is veel op straat te vinden, maar hij beschouwt zichzelf niet als een echte straatfotograaf. Sinds april 2014 woont hij in Parijs, waar hij in korte tijd veel Nederlandse correspondenten heeft leren kennen. Die waren erg over zijn foto's te spreken, waardoor hij inmiddels voor verschillende magazines en kranten fotografeert, zoals Vrij Nederland, de Volkskrant, NRC Handelsblad en Trouw.

Barts werk gaat vooral over wat hij zelf meemaakt. Zijn project Taillights Fade ging over de nachten die hij in Amsterdam doorbracht. Door zijn slenteringen door de straten en steegjes van Parijs, heeft dit project een gevolg gekregen.

We spraken hem over Amsterdam en Parijs, zijn nachten op straat en de keer dat hij voor iemand in een plastic zak piste.

VICE x New Dawn: Je bent Nederlands maar toch voelde je de neiging om Nederland te verlaten. Wat was er mis met je leven in Amsterdam?
Bart Koetsier: Het is niet zo dat ik al in alle bladen heb gestaan, maar ik merkte wel dat Nederland behoorlijk klein is. Alle documentairefotografen en fotojournalisten willen in Vrij Nederland gepubliceerd worden, maar als je daar eenmaal in hebt gestaan besef je je dat er verder niet zo heel veel is om daarna naartoe werken. Hoeveel interessante bladen en kranten zijn er nou eigenlijk echt? Dus ging ik eens over de grens kijken of ik plekken kon vinden die me aantrekkelijk leken. En toen ontmoette ik Marie, een Française. Zij woonde destijds in Nederland, maar ze vertelde dat ze binnenkort weer terug naar Frankrijk wilde. Toen dacht ik: ha, dit is een kans die ik met twee handen aan moet grijpen. Begin vorig jaar vertrokken we naar Parijs.

Was het moeilijk om contacten te leggen in Frankrijk?
In Parijs zijn er echt heel veel magazines en heel veel mogelijkheden. Momenteel werk ik nog veel voor Nederlandse bladen. Op die manier verdien ik nu mijn geld, maar ondertussen benader ik ook de Franse media. En verder werk ik aan mijn eigen series, zoals Taillights Fade.

Taillights Fade speelt zich niet af op een specifieke plek, maar er zit toch een soort consistentie in. Hoe komt dat, denk je?
De foto's zijn allemaal op straat gemaakt, of terwijl ik door een raam naarbinnen gluur. Het zijn beelden van de andere kant van de samenleving, iets dat me blijkbaar interesseert. Het is fotografie die zich letterlijk op straat afspeelt, maar ik zou mezelf niet in het hokje 'straatfotograaf' plaatsen. Garry Winogrand, dat vind ik een echte straatfotograaf. Met een 35mm-lens op pad gaan en de situatie die zich voor je ogen voordoet in een enkel beeld vastleggen. Op elke foto van Winogrand is te zien hoe ontzettend veel verschillende activiteiten er tegelijkertijd op straat plaatsvinden. Hij weet dat op meesterlijke wijze in één beeld te vangen. Mijn foto's zijn eigenlijk nooit zo. Ik denk ook dat ik daarom mijn foto's niet zie als straatfotografie, omdat ik veel meer focus op een enkele situatie die zich voordoet.

Je gaat meestal pas 's avonds met je camera op pad. Waarom is dat?
Dat begon eigenlijk al toen ik nog bij verschillende cafeetjes werkte en dus vooral 's nachts leefde. Ik had verder nog nooit overwogen om te gaan fotograferen, maar op een gegeven moment kreeg ik een camera cadeau. Ik ging toen tot diep in de nacht op pad om te fotograferen en legde alles vast: mensen, schaduwen, noem maar op. Tegenwoordig richt ik me meer op de wat zwaardere kant van het leven; de ellende, eenzaamheid en pijn. De ouderdom van mensen die op straat leven en sterven, de mensen die noodgedwongen in een telefooncel slapen. Dat soort onderwerpen trof ik in Amsterdam ook wel aan, maar pas veel later in de nacht. In Parijs zie je dat soort dingen al overdag, overal in de stad.

In Amsterdam heb je eigenlijk alleen de Zeedijk en de Warmoesstraat, als plekken waar altijd wel iets gebeurt. Maar ik ben zeker niet naar Parijs verhuisd voor de duistere kant van de stad. Er zijn hier nu eenmaal veel mensen die op straat leven, creperen en buiten de boot vallen. Deze stad laat zich gewoon makkelijk fotograferen, maar dat wil niet zeggen dat ik me uitsluitend voel aangetrokken tot ellende.

Betekent dat ook dat je jezelf tegenwoordig minder beperkingen oplegt?
In vergelijking tot Parijs is Amsterdam best wel netjes en goed geregeld. In Parijs stinkt het naar poep en pis, en het straatbeeld is veel rauwer. Mijn fotografie is ook bijna altijd onscherp, wazig en bewogen. Dat doe ik uiteraard met opzet, anders zou ik wel een flitser gebruiken. Maar ik vind dat het middenformaat camera juist zo'n mooi beeld oplevert, zeker met een wat langere sluitertijd. En de schoonheid van een bewogen beeld is zo ontzettend bijzonder, alsof je de realiteit ombuigt tot iets anders. De foto van de oude dame met oorbellen bijvoorbeeld, dat doet bijna denken aan een schilderij van Francis Bacon. De rauwheid die daaruit spreekt, daar gaat het me om.

De mensen die op straat leven lijken ondanks alles nog enorm veel zin in het leven te hebben. Probeer je dat bewust te laten zien?
Ja, maar ik denk dat dat voor veel fotografen een drijfveer is. Het leven dat je iedere dag om je heen ziet, dat wil je vangen en bewaren voor later. De foto van de oude vrouw met de oorbellen is een goed voorbeeld wat dat betreft. Als je goed kijkt zie je de vorm van haar oorbellen in haar ogen, dat is gewoon geluk bij een ongeluk. Ik maakte iets van vijf of zes foto's van die vrouw, eerst terwijl we elkaar passeerden, maar toen hield ze me tegen en vroeg ze: "wat doe je?" Ik reageerde met: "Ja, je ziet er zo mooi uit en ik wilde gewoon een foto van je maken." Dit alles in mijn gebrekkige Frans. Soms reageren mensen heel boos, maar zij vond het enorm leuk. Ik probeerde haar natuurlijk een beetje te vleien, maar ze had gewoon een mooie kop voor een goede foto. Zo'n oud vrouwtje vindt het helemaal fantastisch dat iemand haar ziet en aandacht voor haar heeft. Toen ik de laatste foto nam bewoog ik, waardoor dit beeld ontstond.

Voel je je nooit onveilig als je 's nachts met een camera door de stad loopt?
Je komt wel echt de gekste mensen tegen. Ik heb een paar nachten in Marseille rondgelopen en toen kwam er een keer een gast naar me toe die vroeg of ik voor hem in een plastic zak wilde pissen. Ik snapte er geen reet van en moest net zo hard lachen als jij, waarna ik ben doorgelopen. Maar iets later bedacht ik me dat het een gemiste kans was. Tien minuten later kwam ik hem weer tegen en vroeg hij of ik het zeker wist. Toen zei ik dat ik het wel wilde, maar dat hij dan hetzelfde moest doen en dat ik er een foto van mocht maken. Na lang onderhandelen moest ik als eerst, maar toen bleek dat hij ook nog eens mee wilde kijken. Dat ging mij iets te ver. Uiteindelijk weigerde hij op de foto te gaan. Ik had niet genoeg gepist vond hij en hij mocht bovendien niet meekijken. Toen ben ik uiteraard enorm kwaad geworden. Ik zei: "Ik sta hier midden in Marseille voor jou in een zak te pissen en vervolgens mag ik niet eens een foto van jou maken!" Uiteindelijk heb ik de foto toch genomen, al heb ik die gast wel onherkenbaar gelaten.

Wat zijn je plannen voor de komende tijd?
Ik vind dat ik nog dieper moet gaan. Ik vrees alleen dat ik niet de juiste persoonlijkheid heb om mezelf zo ver te pushen als bijvoorbeeld Antoine D'Agata. Ik blijf altijd tegen een bepaalde grens aanlopen, maar ik wil juist minder afhankelijk zijn van het moment. De jongen van het pissen zei bijvoorbeeld dat we het ook bij hem thuis konden doen, maar dat vond ik dan weer te ver gaan. Straks hakt hij mijn hoofd in stukken of snijdt hij m'n keel door. Toch zou ik dat soort dingen op zulke momenten juist moeten doen.

Dit is Barts website: bartkoetsier.com.