Na het concert gisteren in Paradiso ben ik weer helemaal fan van Kraftwerk

Eigenlijk was ik Kraftwerk al een beetje vergeten, toen Detroit-producer Anonym me afgelopen zomer belde dat de Duitse pioniers van de elektronische muziek voor acht concerten naar Amsterdam kwamen. Daar moesten we zeker heen. Dus de zaterdag dat de voorverkoop begon zat ik aan de telefoon om twee sets tickets te proberen te bemachtigen voor het concert rond Computer World (1981). Want van de acht keer dat de groep in Paradiso zou staan, zou elke keer een ander album uit het rijke oeuvre van de groep worden belicht. En dit was een van hun allerbeste en ook ongetwijfeld een van hun meest invloedrijke LP's.

Op de sounds, de ritmes en de minimale lijnen van Kraftwerk was eigenlijk de complete elektronische revolutie gebouwd, die ons de Britse synth-pop van groepen als Depeche Mode, maar ook de eerste hip hop, new beat en house bracht. En niet te vergeten: latere elektronische stijlen als electro en techno. Dat zwarte muzikanten uit Detroit, de stad van de blues, Motown en de funk van George Clinton, helemaal wegliepen met de computergestuurde electronica van een stelletje white boys/stijve harken uit Düsseldorf vond ik altijd heel opmerkelijk. Zelf was ik eigenlijk al een fan vanaf hun eerste albums uit de vroege zeventig, die uitmondden in hun eerste wereldhit Autobahn (1974).

Het was vreemd exotische, elektronische toekomstmuziek, die echt haaks stond op het bloed, zweet en tranen van de rock 'n roll. De internationale rockmedia wisten zich eigenlijk ook nooit raad met Kraftwerk. Het electronische, strenge minimalisme van de groep werd meestal afgeschilderd als kille, gevoelloze machinemuziek – een wereld verwijderd van de muzikale favorieten van de critics: de warmbloedige funk en soul van zwart Amerika, van James Brown tot Prince. Daarom was dat ook een van de eerste dingen die ik (advocaat van de duivel) Juan Atkins en Derrick May vroeg, toen ik ze beiden leerde kennen in 1989. Hoe kon de Detroit-scene zo enthousiast zijn over Kraftwerk? Want Kraftwerk had toch geen soul?

'What do you mean? Are you crazy?' kwam de heetgebakerde reactie van May, die werkelijk niet begreep waar ik het over had. Natuurlijk had Kraftwerk soul! Dat hoorde je toch meteen? Twee jaar later, in 1991, ontmoette ik Kraftwerk-voorman Ralf Hütter, die de groep twee decennia eerder had opgericht met collega Florian Schneider. In een interview dat later verscheen in de Volkskrant, noemde hij electronica 'Volkswagen Musik', muziek die – net als Duitslands meestverkochte auto, de Volkswagen - ooit voor iedereen weggelegd zou zijn. Het waren voorspellende woorden, zoals wel duidelijk is uit de immense vlucht die de stijl, sinds de eerste house tot aan de EDM, inmiddels genomen heeft.

Op verzoek van Hütter nam ik hem die avond mee naar de RoXY, een van zijn eerste bezoeken aan een house-club. Hij was onder de indruk van de sfeer in de club en aangenaam verrast toen de dj van die nacht (was het Joost van Bellen?) op een gegeven moment de Kraftwerk-track The Model draaide. Het was een grappig contrast, de onderkoelde Kraftwerk-muziek en de dampende sfeer op de dansvloer, maar zoals Hütter meteen zei: 'dit is een voorbeeld van wat Kraftwerk bedoelt met Man-Machine: de synthese tussen de machinemuziek en dansende mensen in een club'.

Later die week zag ik Kraftwerk optreden in Vredenburg in Utrecht. Dat was te gek, maar eerlijk is eerlijk, het optreden in Paradiso van gisteravond vond ik eigenlijk nog veel beter. Wat een fraaie 3D visuals, wat een transparante, glasheldere sound en wat een geweldige muzikale trip van hoogtepunten uit het baanbrekende werk van de groep. In een uitverkocht Paradiso, gevuld met fans, muzikanten, dj's en andere kopstukken uit de dance-scene (die allemaal een 3D bril hebben opgezet), liet de groep uit Düsseldorf nog eenmaal horen hoe ze haar stempel heeft gedrukt op de electronische (dans)muziek van de 21ste eeuw.

Acht concerten in de Amsterdamse poptempel, waarbij elke avond een ander album centraal staat – van Autobahn (1974), dat de reeks op vrijdag 16 januari opende, tot Tour de France (2003), waarmee komende vrijdag wordt afgesloten: het is bepaald een ambitieus live-project waarmee het kwartet op dit moment de wereld rondtoert. Geen wonder dat de Amsterdamse concertenreeks in no time uitverkocht was. Kraftwerk live is nog altijd bijzonder en bovendien is dit misschien wel onze laatste kans om het kwartet op het podium aan het werk te zien.

Frontman en vocalist Ralf Hütter - bij de afwezigheid van mede-oprichter Florian Schneider (die niet meer wil toeren) nu nog het enige originele bandlid – is met zijn 68 jaar per slot van rekening ook niet meer de jongste. Hütter heeft zich omringd met drie nieuwe bandleden, die – nauwelijks bewegend achter de electronische apparatuur – kiezen voor een bewust statische presentatie. Naast Hütter (geheel links) twee andere muzikanten en geheel rechts een vierde bandlid, die de visuals aanstuurt.

Er zijn kosten noch moeite gespaard om de concertenreeks tot in de kleinste details bijzonder te maken. Zo is Paradiso geheel gestript van het eigen licht en geluid, want dat neemt de groep zelf mee, zodat niets de ultieme Kraftwerk-experience in de weg zal staan. Vanavond staat in het teken van misschien wel het beste Kraftwerk-album, Computerworld (1981), een plaat die geweldig veel invloed zou hebben op de hele golf electronische muziek die zou volgen. Dat hoor je ook luid en duidelijk terug in twee uur Kraftwerk live, waar voortdurend stijlvormen voorbijkomen die later opdoken in een keur aan latere stijlen.

De set van vanavond, met naast werk van Computer World (Pocket Calculator, Numbers, Computer Love en Home Computer) ook highlights van andere LP's, zoals Autobahn, The Model, Trans-Europe Express en Radioactivity is een meeslepende muzikale reis, die letterlijk nog een extra dimensie krijgt door de fraaie 3D-visuals en animaties, die maken dat je nog veel makkelijker in de muziek verdwijnt. Fraai zijn ook de beelden van de vliegende schotel in Space Lab, waarbij je de neiging hebt om weg te duiken omdat ie op je afraast, voordat hij uiteindelijk landt voor de deuren van Paradiso.

Dit filmpje is van enkele dagen geleden, maar Numbers werd natuurlijk ook opgevoerd tijdens hun 'Computer World' show.

Met uitzondering van de (vaak met vocoder vervormde) stem van Ralf Hütter is het onmogelijk te bepalen hoe live Kraftwerk werkelijk is, al maken enkele kleine oneffenheden (zoals een track waarin alles even niet meer synchroon loopt) duidelijk dat de muziek in ieder geval niet van tape afkomstig is. Behalve dan in de toegift, wanneer vier robots op het podium de plaats van de bandleden innemen voor een versie van The Robots.

Grappig om te zien hoe het futuristische toekomstbeeld van de groep uit de jaren zeventig en tachtig inmiddels klassiek en old skool is (zoals de antieke computer op de cover van Computer World), maar dat geldt zeker niet voor de muziek. Dankzij decennia van navolging door de hele elektronische generatie die schatplichtig is aan de muziek van de groep, klinken de minimale, strakke lijnen van Kraftwerk eigenlijk vooral heel eigentijds, of nee: vooral heel tijdloos.

Ben meteen weer helemaal fan. Respect!

Ps.
Op YouTube is een complete registratie te vinden van een Kraftwerk optreden in het Sony centrum in Toronto (2014), die inmiddels al 121-duizend keer is bekeken. Hoe leuk ook, het is helaas toch slechts een flauwe afspiegeling van de ware Kraftwerk 3D live-experience.