Ik werd bijna vermoord door iemands ijzeren been maar gelukkig was het kunst

Deze keer in de tweewekelijkse rubriek over mijn lievelingskunst wil ik het graag met je hebben over de macht van kunstobjecten over de menselijke ziel en een Hitler-pannenkoek. En er is zelfs nog veel meer! Daar gaan we.

In de afgelopen twee weken vonden weer de meeste afstudeertentoonstellingen plaats. Lui als ik ben bezocht ik weer alleen de Rietveld, ook omdat ik daar zelf op heb gezeten.

Altijd als ik rondloop op de afdeling Grafisch krijg ik een wrang gevoel. Er is een soort mythe, die niet echt een mythe is omdat-ie nou eenmaal de waarheid is, dat de jongens en meisjes van Grafisch op de Rietveld het populairst zijn. Dat heeft drie redenen.

1: Ze zijn het meest sexy (wat waarschijnlijk weer komt omdat er bovengemiddeld veel Scandinavische leerlingen Grafisch studeren).
2: Ze zijn het beste gekleed (je zou denken dat de leerlingen van Mode dat zijn, maar die gaan meestal gekleed in vormeloze zwarte hobbezakken).
3: Ze hebben een pingpongtafel op de afdeling.

Bij Grafisch op de Rietveld leer je dat je als grafisch ontwerper ook een 'Kunstenaar' moet zijn. Je wordt dus nadrukkelijk niet opgeleid om logo's te maken. Jouw vormgeving moet een eigen onderzoek zijn, een eigen logica hebben en vooral niet altijd te snappen zijn. Na de Rietveld blijken er dan opeens niet meer zoveel zitten te wachten op de grafischvormgeverkunstenaar, dus de meesten gaan dan toch logo's ontwerpen of houden vast aan hun artistieke principes en verdienen hun geld door fulltime bij de Starbucks te gaan werken.

Mathias Ringenberg stond voor hetzelfde dilemma en besloot het op te lossen door dan maar te gaan zingen en onder de naam Price een superster te worden. En niet met kunstacademie-electropop waarbij je in gekke pakjes voor een synthesizer gaat staan en dingen roept als: 'Art! Sex! Bitch!', maar echt mooie muziek. Alles wijst erop dat Price de nieuwe Prince gaat worden, maar dan beter en sexiër.

Het leuke van de afstudeershows is dat je zelf nog kunt verzinnen wie de toekomstige ster van de kunstwereld gaat worden. Van de Rietveld zet ik mijn geld in op de Deense Petrine Clausen. Ze maakte een ruimte vullende installatie met als idee 'als je dronken en/of helemaal naar de tyfus bent, dan maak je eigenlijk zonder dat je het door hebt ook hele goede installatiekunst.' Bijvoorbeeld door te assen op plekken waar je niet hoort te assen (in half opgegeten appels bijvoorbeeld), door blikjes bier te verfrommelen en op te stapelen, door met lippenstift op de muur te schrijven en ook door foto's van elkaar te maken waarvan je dag erna niet meer weet dat je ze hebt gemaakt.

Ze verzekerde mij dat alle foto's die in de ruimte te zien zijn (ofwel op de muur, ofwel in van die supergeinige dia-kijkers) allemaal gemaakt zijn toen ze ook echt uit haar plaat was. Na het zien van deze installatie zal je voor eeuwig twijfelen of je na een uit de hand gelopen huisfeestje met het opruimen van de ravage niet eigenlijk aan totale cultuurvernietiging doet.

Onder mijn huis, aan de Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam zit een kunstruimte die The Times heet. Er gebeurde al een tijdje niks, dus toen ik laatst op vrijdagavond thuis kwam, klaar voor een avond vol Netflix en X-Tube, en zag dat er een performance plaats zou vinden, besloot ik naar binnen te gaan.

De performance was van het Driewieler Collectief en bleek één van de meest indrukwekkende performances te zijn die ik ooit gezien heb. Een jongen met één been sleepte zichzelf moeizaam de ruimte in. Op z'n beenstompje droeg hij een prothese waar een staaf uitkwam die net iets langer was dan zijn echte been. Het knarste bij elke stap over de grond. En met dat ijzingwekkende on-been wist hij zich een weg door de ruimte heen te banen, op tafels te klimmen en steeds dichter bij het publiek te komen.

Om vervolgens het been als een pistool op het publiek te richten, en het plotseling over iemands hoofd te laten schieten, waarna het met veel lawaai tegen de stenen muur aankwam.

Dit is een link naar een compilatiefilmpje, maar eigenlijk moet je dit gewoon in het echt zien natuurlijk.

Joyce Roodnat is zo'n beetje de Anna Wintour van de Nederlandse kunstwereld. Ze werkt voor NRC Handelsblad, maar het is niet haar schrijven dat het meest indruk maakt. Altijd intimiderend goed gekleed – met hoge hakken, een parelmoerketting en haar grijze haar gedragen met Marilyn Monroe-achtige bravoure – verschijnt ze op elke opening van belang. Is ze er niet, dan weet je: dit telt niet mee. Is ze er wel, dan hoeft ze maar te fronzen en alle aanwezigen weten: dit is waardeloos. Oké, ik overdrijf, maar feit is wel: haar visie telt.

Het moet dus schrikken zijn geweest voor kunstenaar en dichteres Bernke Klein Zandvoort, die met de tentoonstelling Something Thrown in the Way of the Observer in Museum van Loon haar debuut maakte als tentoonstellingsmaker. Joyce Roodnat schreef namelijk op haar Twitter:

Nu snap ik de reactie van Joyce wel enigszins. Ik zelf word ook priegelig van die exposities vol objecten die overal maar zo heel erg betekenisvol staan te zijn, zonder dat je echt kan weten welke betekenis dan precies.

Maar toen las ik op Mister Motley een prachtig verhaal van Pieke Werner over deze tentoonstelling en zag ik alles anders.

De tentoonstelling gaat kort gezegd over hoe objecten ook een wil hebben – en zelfs macht over mensen. In Pieke's tekst geeft ze letterlijk een stem aan alle objecten in Museum van Loon. Je hoort de tafels, de stoelen, de kroonluchters en de oude schilderijen herinneringen ophalen aan vroeger en klagen over hun steeds verslechterende staat van zijn. En dan komen opeens de nieuwe kunstobjecten, en net als Joyce en ik begrijpen de oude spullen niks van al deze moderne kunstobjecten. Gelukkig kunnen dankzij Pieke ook deze nieuwe kunstwerken praten en verkondigen zij luidkeels wat ze komen doen in het museum zodat ook ik, Joyce Roodnat en de oude museumobjecten dat goed begrijpen.

De tekst van Pieke Werner moet in het museum worden uitgedeeld aan iedereen die de tentoonstelling bezoekt.

Dan nog even iets luchtigs. Een vriend van me, die Duran Lantink heet en een modeontwerper is en onder andere deze fantastische schoen ontwierp:

Die Duran dus, bezocht het theaterfestival De Parade in Den Haag en bestelde een pannenkoek en kreeg het beste kunstwerk dat ik de afgelopen twee weken gezien heb!