Op pad met de toergids die beweert dat hunebedden door aliens zijn neergezet

“De hunebedden hebben bij mij nogal een stoffig imago,” zegt influencer Jorn Luka tegen een man genaamd Ard Pisa in zijn populaire complotpodcast, die afgelopen weekend een veelbesproken live-editie in Ahoy beleefde. Die podcast luister ik af en toe, sinds ik er een zeer bizarre theorie over reuzen aantrof. Ook deze aflevering stelt niet teleur. Pisa geeft Luka gelijk. “Ik denk dat de meeste Drenthenaren niet eens trots zijn op hun hunebedden. Maar dat komt doordat ze niet juist zijn ingelicht…,” zegt hij op samenzweerderige toon. 

De stenen waaruit de hunebedden zijn samengesteld zijn door de schuivende ijsmassa’s tijdens de ijstijd naar Nederland vervoerd en vervolgens door het trechterbekervolk op elkaar gestapeld bij wijze van grafmonument, zo hebben archeologen afgeleid uit hun vondsten. Volgens Pisa hebben de archeologen daarbij nooit genoeg aandacht besteed aan de stenen zelf. Die zijn van graniet, dat vaak deels uit kwarts bestaat. Daarom zouden ze volgens Pisa, net als de chips in je telefoon, informatie in zich dragen. “Het is echt heel hip, die stenen zijn alive and kicking,” zegt hij in de podcast van Jorn Luka. Pisa vertelt verder over zijn Hunebedden 2.0-rondleiding, waarbij de deelnemers die geheimen in de stenen via wichelroedes en meditatie proberen te ontrafelen. Ik besloot me meteen in te schrijven, want ik kan niet ontkennen dat ik benieuwd ben naar wat de hunebedden te vertellen hebben over deze dubieuze vorm van belangstelling. Er zouden namelijk wekelijks een aantal tours plaatsvinden met tientallen deelnemers. 

Niet lang daarna sta ik op een zondagochtend in het bos bij Hunebed D49 te Schoonoord. Samen met een twintigtal anderen luister ik naar Pisa, die een Indiana Jones-hoed draagt en helemaal opgaat in zijn verhaal. De meeste mensen zijn van middelbare leeftijd, er zijn een paar kinderen mee met hun ouders en er is een man met een grijze baard, een strohoed en een hark met boerenzakdoeken eraan.

Ik ben iets later dan gepland gearriveerd, want Drenthe is nogal ver weg, en ik val middenin een verhandeling over, wederom, reuzen. “Is dat niet van een haai ofzo?” vraagt een van de kinderen, als Pisa beweert dat er in Sardinië reuzenbotten zijn gevonden. Het is één van de verstandigste dingen die er vandaag gezegd zullen worden. Het belangrijkste idee achter de tour is namelijk dat leraren, wetenschappers en andere experts je beliegen, of in ieder geval niet het volledige verhaal vertellen. Volgens Pisa zijn we “klein gehouden” door een elite, en hebben we niet geleerd onze “ongekende vermogens” aan te spreken. De hunebedden zouden erbij helpen om dat wel te doen. “Interessant hoe hij zich erin verdiept heeft, ik vind het heel aannemelijk,” zegt een man na afloop van Pisa’s introductiepraatje. 

Voor Ard Pisa is zijn interesse in alternatieve geschiedenis “een uit de hand gelopen hobby,” vertelt hij, en hij geeft deze tours dan ook tegen een vrijwillige donatie achteraf. In het dagelijks leven is hij leefstijlcoach.

Ook in dat werk neemt hij lang niet altijd genoegen met de wetenschappelijke consensus, zo zie ik als ik hem op internet op zoek om wat meer te weten te komen over de curieuze hunebedfanaat. Na een carrière bij een bank ging hij in de leer bij biostabil-goeroe Roy Martina. Daarna schreef hij het omstreden boek Wat Angelina niet wist over kanker maar wel had moeten weten. Het verscheen in 2013, het jaar dat actrice Angelina Jolie een borstamputatie onderging vanwege een genetisch hogere kans op borstkanker. Pisa wijst er in dat boek op dat mensen “ongekende” en ook “zelfgenezende” vermogens hebben, en doet uitspraken als “chemotherapie is schadelijk en leidt vaak tot de dood”. Er zijn getuigenissen te lezen van mensen die een reguliere behandeling (deels) weigerden en in plaats daarvan hun kanker te lijf gingen met natuurvoeding of het oplossen van emotionele blokkades. Pisa staat dan ook op de radar bij de Vereniging tegen Kwakzalverij.

Recenter betuigde leefstijlcoach Pisa zich een tegenstander van coronavaccins. In een blogpost verwees hij onder andere naar een filmpje waarin wordt beweerd dat ze onderdeel zijn van de “verborgen agenda” van de “elite”. Op zijn youtubekanaal plaatste hij een “ode aan de Vrijheidskaravaan” van Forum voor Democratie, de politieke partij die beweert als enige tegen de “elite” en het “partijkartel” in te gaan (maar daarbij wel verdacht veel Kremlin-propaganda spuit). 

Tijdens de gemoedelijke hunebeddentour wordt er weinig direct over politiek gepraat, maar wel in vage termen over dingen die daarmee te maken hebben. Ik hoor de term “The Great Reset” een keer vallen, er wordt in abstracte termen gesproken over “parallelle samenlevingen” met eigen scholen. Als er een matige grap over anderhalve meter afstand houden wordt gemaakt, lachen sommige mensen wel érg overdreven (persoonlijk ben ik dit hele concept direct weer vergeten nadat het werd afgeschaft). Verder lijken mensen vooral bezig met de hunebedden, energieën en hun eigen “ongekende vermogens”. 

Bij het volgende hunebed krijgen we, nadat de man met de boerenzakdoek een lans heeft gebroken voor de boeren, een workshop wichelroedelopen. Op blote voeten sta ik in het natte gras, terwijl ik klungel met de twee metalen draadjes die de wichelroede vormen. Als die vanzelf naar elkaar toe zouden draaien, zou ik boven een ondergrondse waterstroom staan. Die vertellen op hun beurt weer iets over de “energiebanen” van de aarde, en daarmee over de hunebedden, want die zouden precies op zo’n energiebaan staan. 

Wat we hier dan precies uit kunnen afleiden, vertelt Pisa er niet bij. We moeten vooral zelf voelen. Via de wichelroede kunnen we ook direct “een vraag stellen”, aan de hunebedden bijvoorbeeld. “Wat vinden jullie er zelf eigenlijk van?” zeg ik in mezelf, terwijl ik met de draadjes naar de stenen toeloop. De hunebedden zeggen niets terug, en mijn wichelroede vertoont geen noemenswaardige activiteit. Ook andere mensen lijken niet veel concreets te ontdekken, zelfs de wat oudere vrouw die een professionele koperkleurige wichelroede bij zich draagt krijgt geen openbaring door. 

In de lunchpauze wil Pisa me wel een samenvatting geven van het stukje presentatie dat ik door mijn late aankomst gemist heb. Ik loop naar hem toe terwijl hij naast zijn camper staat, waar hij vanavond met zijn vrouw in zal slapen. We bewonderen gezamenlijk een gefiguurzaagde yin-yang-levensboom die de man met de boerenzakdoeken uit zijn kofferbak heeft getoverd. Dan doet Pisa een beknopte versie van zijn zeer spectaculaire hunebedden-theorie uit de doeken. “Mijn theorie is, dat toen het trechterbekervolk hier aankwam, de hunebedden hier al stonden.” 

Volgens Pisa correspondeert de plaatsing van de hunebedden, net als die van de piramide van Gizeh, met de sterrengordel Orion. “Het zou kunnen zijn dat de bouwers een sterke connectie met Orion hadden, of zelfs… van Orion vandaan kwamen.” Er valt een stilte, en daarna vraag ik een beetje verbouwereerd of hij soms aliens bedoelt. “Een soort van aliens, een ras dat van een andere planeet komt,” verklaart Pisa. Hij denkt dat die aliens reusachtig zijn geweest, wat de reuzenbotten op Sardinië verklaart. Ook de hunebedden zouden hiervan getuigen, want de stenen zijn immers enorm zwaar en amper door een groep mensen op te tillen. Hoe die aliens eruit hebben gezien weet Pisa ook: de groot uitgevallen wezens op Egyptische schilderingen zijn volgens hem geen symbolische weergave van de goden, maar afbeeldingen van daadwerkelijke reuzen-aliens. “Is een groot deel van de wetenschap niet pseudowetenschap?” vraagt hij retorisch aan het eind van het gesprek. 

Pisa denkt niet je met de wichelroede bewijs kunt vinden voor het bestaan van deze aliens, of erachter kunt komen wat zij wilden doen met deze hunebedden. “Daar kunnen we alleen naar gissen. We weten wel, met dank aan de archeologen, want daar doen ze echt wel goed werk in, dat het gaat om rituelen.” Hij benadrukt bovendien dat hij (“ondanks onze meningsverschillen”) in goed contact is met het Hunebedcentrum en de onderzoekers die nu opgravingen doen. Dat verrast me, misschien nog wel het meest van alles wat ik vandaag gehoord heb. Zit er dan misschien een kern van waarheid in de reuzentheorie? Ik besluit Daan Raemaekers op te bellen, de archeoloog naar wie Pisa verwijst. 

Het contact tussen Raemaekers, die al tien jaar onderzoek doet naar de hunebedden, en Pisa blijkt zich beperkt te hebben tot een tweetal ontmoetingen. De eerste daarvan vond plaats bij een hunebed. “Wij waren aan het opgraven met een groep studenten, en opeens stond daar Ard Pisa met een groep van twintig mensen voor onze neus,” vertelt Raemaekers. “Ik had eerder gezegd dat de studenten zich beschikbaar moesten stellen om bij wijze van oefening met mensen in gesprek te gaan, maar Ard wilde liever met mij praten. Het kwam op dat moment niet zo uit, dus ik zei: kom een keer langs, dan laat ik je alles zien. Toen hebben we een half uurtje gedachten uitgewisseld, en dat is een heel plezierig gesprek geweest. Maar tegelijkertijd liggen zijn perspectief en het wetenschappelijk perspectief mijlenver uit elkaar. En we zijn ook geen millimeter dichter bij elkaar gekomen.” Ze hebben het toen niet eens gehad over Pisa’s alien-theorie, maar volgens Raemaekers is die behoorlijk vergezocht. “Ik zie daar totaal geen aanwijzingen voor, en het is ook niet nodig. Er zijn in de loop der eeuwen heel veel mensen die erover na hebben gedacht hoe die hunebedden zijn gebouwd. Veel hebben er ook echt een experiment van gemaakt. De meeste van de stenen kun je met een groep van tien volwassenen prima verplaatsen.”

Uit Raemaekers’ meest recente opgravingen blijken bovendien allerlei dingen die minstens zo fascinerend zijn als aliens. Zo doet hij momenteel onderzoek naar hunebed D34, die nog gedeeltelijk begraven is, zoals hunebedden ooit bedoeld waren. “Eigenlijk zijn hunebedden grafheuvels met een stenen kamer. In de negentiende eeuw was een vertegenwoordiger van de Drentse provincie ervan overtuigd dat al dat zand ertegenaan gewaaid was, dat het stuifzanden waren. Die heeft het allemaal laten afgraven.” 

Ook de bosrijke setting waarin we nu van hunebedden kunnen genieten is kunstmatig aangelegd: “Honderd jaar geleden lagen de hunebedden allemaal in akkers. Er is terrein aangekocht, er zijn bomen geplant. Dat werk vloeit voort uit de inzet van een vrij beroemde archeoloog hier in Nederland, van Giffen. Hij was van opleiding bioloog, en wist ook hoe de bossen eruit zagen in de tijd van de hunebedden. Dat waren eikenbossen.” 

Zoals je geen aliens nodig hebt om de herkomst van de hunebedden te verklaren, zo heb je dus ook geen complottheorie nodig om te betogen dat de geschiedenis er soms anders uitzag dan wij het ons voorstellen. Maar dat wil uiteraard niet zeggen dat er geen enkele manier is om iets te weten te komen over het verleden. Raemaekers legt nog even één van de belangrijkste basisprincipes van de wetenschappelijke methode uit: “Voor mij is het belangrijk dat ik niet alleen hypotheses heb, maar dat ik die ook kan toetsen.”

Riemke Scharff, archeoloog en hoofd communicatie van het Hunebedcentrum, zegt dat het museum een wetenschappelijke en informatieve kijk op de hunebedden biedt. Toch heeft Pisa de gelegenheid gekregen om zijn visie op hun site uiteen te zetten in de rubriek mijn hunebed. Volgens Scharff hebben mensen door de tijd heen allerlei verschillende betekenissen toegekend aan hunebedden, wat op zichzelf een interessant verschijnsel is. Het woord “hunebed” komt nota bene van het volksverhaal waarin dit het “bed” van een “heun” (reus) zou zijn, vertelt ze. “Ards tours zijn een heel duidelijk voorbeeld van hoe mensen interactie met hunebedden kunnen hebben. Het laat zien dat hunebedden actueel zijn.” Scharff zegt desgevraagd dat je dit soort dingen moeilijk kunt verbieden, zolang de hunebedden niet beschadigd worden. “De hunebedden zijn van iedereen. Wie ben ik om tegen iemand te zeggen: jij mag een hunebed niet op die manier te beleven? Door in gesprek te gaan kom je verder dan door te zeggen: wij sluiten ons hiervoor af en we doen alsof het niet bestaat.”  

Ook Raemaekers snapt dat mensen een spirituele betekenis achter hunebedden zoeken: “De bouwers zelf hebben ook heel veel energie gestopt in het maken van zo’n monument, dat kun je niet vanuit een functioneel perspectief interpreteren: dan zouden ze net zo goed een gat in de grond hebben kunnen graven voor hun doden. Maar ik vind het vervelend als het gaat over aliens.” 

De tour brengt ons tenslotte bij Hunebed D37. Over het grafmonument is een laken uitgespreid, waarop piramides van kunsthars zijn uitgestald, en raadselachtige ronde schijven. Ze zijn gemaakt door Moon Wijers, die vertelt dat de piramides zogenaamde “orgonites” zijn. Door die naast je computer te zetten zou je bijvoorbeeld beschermd zijn tegen 5G-straling, maar je kunt er ook water mee “opladen”. De piramides zijn te koop via haar telegramkanaal en worden uitgedeeld zodat we ze ook van dichtbij kunnen bewonderen. De presentatie wordt muzikaal omlijst met een esoterisch fluit- en trommelconcert door Moon en haar man Jakob. “Dit is wat er gebeurt als je je ongekende vermogens aanspreekt,” spreekt Pisa zalvend na afloop van het concert. De rondslingerende partituur suggereert echter dat deze “ongekende vermogens” zijn verkregen met doodnormale beginners-oefeningen voor percussionisten. “Trommelen 1 tel 4x, hierna: Jacob Aardbeien appeltjes Moon Pindakaas appelmoes. Tingeltangel Jakob gaat door met de trommel.”

Toegegeven, de Hunebed 2.0-excursie was verre van stoffig. Toch ga ik met een treurig gevoel naar huis. De onbezonnen nieuwsgierigheid en de spirituele ervaringen die de hunebedden losmaken in mensen worden hier bezoedeld met wantrouwen tegen de wetenschap en schimmige businessmodellen. Is dit allemaal slechts een kleine gril van de tijdsgeest of wordt het alleen maar erger? Meer dan ooit ben ik benieuwd wat de eeuwenoude hunebedden er zelf allemaal wel niet van zouden denken. De stenen ondergaan hun lot schijnbaar onbewogen en houden hun inzichten voor zichzelf.