Braziliaanse soldaten en inheemse stammen zijn met elkaar in conflict in de Amazone

(Alle foto’s zijn te danken aan Munduruku Denúncia.)

Hoewel de Braziliaanse economie wat problemen heeft gehad de laatste tijd, er is groei, en het land is wanhopig op zoek naar nieuwe energiebronnen om zijn industrie en economische groei op peil te houden. Daarom bouwt de Braziliaanse overheid de nieuwe Belo Monte-dam in de rivier de Xingu in de Amazone. Helaas is de Xingu de enige onvervuilde, natuurlijke rivier in het hele Amazone-gebied. Dit is zowel ongelooflijk deprimerend – de Amazone bedekt namelijk de helft van het continent – en de reden waarom de plannen van de overheid op zo veel internationale woede is gestuit.

De aanklacht tegen President Dilma Roussef wordt geleid door stammen uit de Amazone die langs de rivier wonen. Zo’n 20.000mensen lopen het risico ontheemd te raken, en daarvan heeft een klein groepje protest aangetekend via een statement. “Wij zijn de mensen die bij de rivier wonen waar u dammen wilt bouwen. Wij zijn de vissers en de mensen die in de riviercommunities wonen. Wij zijn de Amazone-mensen en we willen dat het oerwoud blijft. Wij zijn Brazilianen. De rivier en het oerwoud zijn onze supermarkt. Onze voorouders zijn ouder dan Jezus Christus.”

De overblijfselen van enkele voorouders zijn al ontheiligd tijdens de bouw van de dam; urnen zijn daar opgegraven tijdens werkzaamheden bij een heilige inheemse plek. Na het incident zei een demonstrant: “We zijn getuige van de vernielingen van dit land. Het eiland Pimental was volledig verwoest; er stond nog maar één boom, en het water was vervuild. Het is choquerend.”

Dat vieze water, vervuild door de bouwwerkzaamheden, zorgde voor een diarree-uitbraak en afname van de hoeveelheid vis. Belangrijke verkeersknooppunten, die ervoor zorgen dat de lokale bevolking toegang heeft tot gezondheidsinstanties en scholen, werden ook geblokkeerd door de bouw van de dam.

Bij gebrek aan internationale of politieke steun, en het risico lopend om van de dam te worden geveegd, grepen de stammen naar een vorm van protest die recentelijk ook in het Westen ingezet werd: bezetting.

De bezetting van dammen en bouwplaatsen zijn al bezig sinds juni. Nieuwe demonstraties trekken meer volksstammen en lokale vissers aan om samen te protesteren. Maar, terwijl de protesten steeds populairder worden, worden ze beantwoord met een sterker wordend verzet van Braziliaanse beveiligingsmannen die het winstbejag van de overheid proberen te beschermen.

Driehonderd vrouwen en kinderen spellen“Pare Belo Monte” (“Stop Belo Monte”).

Deze beveiligingsmensen zijn goed uitgerust, met pistolen en helikopters en alles wat de Braziliaanse overheid nodig acht om het inheemse protest te stoppen.

Om deze onproportionele strijd kracht bij te zetten, heeft President Rousseff in maart dit jaar besluit nr. 7957/2013 aangenomen. Dit gaf haar groen licht om het nationale leger en andere bewapende krachten in te zetten.

Bewakers voor de Belo Monte-dam, die een oogje op de demonstranten houden.

Het gewelddadige gedrag van de bewapenende bewakers en soldaten heeft geleid tot de dood van een inheemse man. Het dodelijke schot zou zijn afgevuurd als antwoord op de bezetting van een boerderij die gebouwd was op het heilige land. Maar ondanks deze catastrofe hebben de stammen toegezegd door te gaan met protesteren.

Is er hoop voor de Amazone-stammen? Ik sprak met Maria Irigaray en Leila Salazar-López van Amazon Watchover de huidige situatie.

VICE: Wat zijn de plannen voor de rivier de Xingu?

Leila Salazar-López: De overheid heeft laatst een project aangekondigd om 23 grote dammen te bouwen in de komende 8 jaar. Hoewel dit aantal nog steeds onacceptabel hoog is, is het project minder omvangrijk dan voorgaande overheidsprojecten. Wij denken dat deze verandering te maken heeft met het inheemse protest. De overheid weet dat de constructie van dammen in het Amazone-gebied hinder kan blijven ondervinden door de sterke oppositie van de lokale bevolking.

Dus de protesten zijn effectief?
Door de demonstraties is de bouw op Belo Monte al zeker zeven keer stilgelegd. Hierdoor is de winst van aandeelhouders flink gedaald. Bovendien is al voorspeld dat de bouw van de dam 1,5 miljard euro gaat kosten als het project zo blijft worden gehinderd.

Wat zijn de gevolgen van de bouw van de dammen geweest voor inheemse mensen?
Maria Irigaray: De consequenties zijn ernstig en omvangrijk. Er zijn problemen met verontreinigd water, handelsroutes zijn geblokkeerd en voedselvoorraden zijn verkleind. Bovendien zijn er conflicten ontstaan binnen de communities, wegens geld dat aan sommigen is aangeboden en niet aan anderen. Gebruik van alcohol en drugs is toegenomen, en er zijn zelfs doden gevallen door consumptie van industriële voedingsmiddelen.

Zijn er stamhoofden die gesprekken hebben gehad met de overheid? Ik begreep dat een van de stamhoofden een online petitieis gestart om de bouw van de dam te stoppen. Op dit moment zijn er 44.000 handtekeningen verzameld.

Er zijn stamhoofden die naar vergaderingen zijn gegaan met de overheid, maar er heeft nog geen dialoog plaatsgevonden. President Dilma heeft nog nooit een gesprek met hen gehad en zij heeft duidelijk gemaakt dat de bouw van de Belo Monte-dam ondanks alle protesten door zal gaan.

Leila: De Belo Monte-dam-campagne blijft een frontliniegevecht dat moet worden voortgezet voor de toekomst van de communities, het oerwoud en de laatste onvervuilde rivieren van de Amazone. Zelfs als de campagne de bouw van de dam niet stopt, zal de groeiende controverse ervoor zorgen dat de negatieve effecten op de gemeenschappen en ecosystemen rond de rivier de Xingu worden verminderd. Bovendien zal deze controverse schade toebrengen aan de reputatie en financiën van het project, en toekomstige dambouwplannen een halt toeroepen.

Bedankt jongens.