Trainspotting deed Amerika realiseren dat elektronische muziek er net zo veel toe doet als rock

Halverwege de film Trainspotting – geregisseerd door Danny Boyle – zien we de door Iggy Pop geobsedeerde junkie Renton aan de kant staan bij een rave. Terwijl hij een beetje ongemakkelijk tegen de muur leunt, schettert een progressieve trancetune door de boxen. In een decor van rook en talloze stroboscopen zie je McGregor hardop denken: "De wereld verandert, muziek verandert, drugs verandert, zelfs mannen en vrouwen veranderen." En dat korte moment in de film vat de opkomst van de muzikale verschuiving in Engeland in de vroege jaren negentig goed samen. Het deprimerende maar tegelijkertijd komische verhaal schreef Irvine Welsh in 1993, een tragedie over keiharde acidhouse en heroïneverslaving in Edinburgh in de vroege jaren negentig. De verfilming verscheen drie jaar later, in februari 1996.

Toen de film uitkwam in Amerika, aanstaande juni twintig jaar geleden, droeg de populariteit ervan bij aan de elektronica-explosie daar. Dance werd voor het eerst bekend bij het grote publiek, en de carrières van The Chemical Brothers, Fatboy Slim en The Prodigy groeiden uit tot headliners. Andere films uit die tijd liften mee op het succes (en het geld) van Trainspotting.

Ondanks de vooruitziende blik van de makers van de film over de muzikale verschuivingen van midden jaren negentig, lag de focus in de meeste recensies van de soundtrack vooral op de traditionele rocknummers die in de film te horen zijn, en dan met name de glamrockklassieker Lust For Life van protopunker Iggy Pop. Maar toch had Born Slippy .NUXX van Underworld de grootste impact op de opkomende Amerikaanse ravescene.

Net als Lust For Life was Born Slippy een euforische ode aan de verleidingen van een verslaving. Het 'Lager! Lager! Lager!'- refrein voelde als een lofzang voor dronken jongeren aan beide kanten van de Atlantische Oceaan; het is niet verrassend dat het teksten zijn die Underworld-voorman Karl Hyde schreef toen hij alcoholist was. Maar anders dan Lust For Life, een plaat met swingende rock en rollende ritmes van drummer Tony Sales, wordt Born Slippy aangedreven door een mammoet-achtige vierkwarts maat – het futuristische technogeluid dat op dat moment in de Amerikaanse underground ravescene te horen was en waarvan de populariteit daarna exponentieel groeide.

Bewijs van die toename in populariteit was ook duidelijk zichtbaar bij Underworld zelf. Na tien jaar lang aan de rafelranden van muziekindustrie te hebben geopereerd, hadden ze nu een enorme hit te pakken. "Stonden we eerst in het bijzaaltje, nu waren we de headliner op de mainstage," vertelde Hyde onlangs aan Spin Magazine.

Hoe kun je het gigantische succes van Born Slippy verklaren? Hyde denkt dat toen de film uitkwam, underground dance inmiddels geëxplodeerd was. "De dancescene was veel groter dan de Britpop," legt hij uit in hetzelfde artikel van Spin. "Maar wat mensen te zien kregen was de muziek die geaccepteerd werd door de goegemeente: traditionele bands met traditionele voormannen die fotogeniek en welbespraakt waren, en die muziek schreven op een traditionele manier. Wij maakten deel uit van een scene die erg groot was, maar het lag buiten het bekende domein, dat moeilijker te controleren en bereikbaar was. Daarbij hadden de producers in die tijd vaak geen gezicht, en ja, hoe fotografeer je een beat?

Born Slippy dwong critici zich te verzoenen met een jeugdcultuur die significant afweek, waar The Chemical Brothers het fundament al voor hadden gelegd. Hun debuutalbum Exit Planet Dust uit 1995 was al opgehemeld door journalisten, al kwam dat voornamelijk doordat de rockinvloeden in hun beats sterk overeen kwamen met traditionele rockriffs. Het album Post van Björk – uitgebracht in hetzelfde jaar – was een nieuwe versie van haar artrock, met een nieuwe en op techno geïnspireerde aanpak, waarbij de tracks de traditionele popstructuur behielden waar de massa bekend mee was.

Underworld haalde een soortgelijke truc uit met Born Slippy. De track begint met een ballad-achtige intro, voordat het losbarst in een technomonster dat acht minuten lang doordendert (alhoewel alternatieve rockzenders het nummer flink inkortte met een vier en een halve minuut durende radio-edit). De epische klaagzang van Karl Hyde was een belangrijk moment in het verbinden van elektronica met de oorsprong van rock 'n roll, waarna de ravecultuur zich verder kon evolueren.

De nalatenschap van de soundtrack ligt 'm vooral in het feit dat ze elektronische muziek presenteerde als een gelijke van rock, wat nog nooit was gebeurd. Dat juist de technotunes op het album uitblonken zorgde ervoor dat het idee gangbaar werd dat dance net zo serieus genomen moest worden als gitaarmuziek – iets wat nog niet zo was midden jaren negentig. Het was de eerste strijd voor een genre dat twintig jaar later de radiogolven domineert, maar dat nog steeds zoekende is naar een plek binnen de traditionele muziekindustrie (link). Born Slippy is nu net zo oud al Lust for Life was toen de soundtrack van Trainspotting uitkwam, maar nog altijd even krachtig.

Joshua Glazer wordt nostalgisch als host bij Rave Curious Podcast.