Hoe organiseer je een festival in een tropisch oord zonder er een puinzooi van te maken?

Mijn maag draait om terwijl onze dunebuggy over de felgekleurde straten scheurt in Jaco, een rustig surfstadje in Costa Rica. Het is zondagavond ergens in februari en ik ben onderweg naar Bamboo Bass Festival – een driedaagse hommage aan bass-muziek en soundsystem-cultuur. Ik ben een van de twee Canadezen in het voertuig, samen met een paar Costa Ricanen en een klein hondje dat luistert naar de naam Ground Beef. De grond is hobbelig en ik houd mijn hoed en rugzak krampachtig vast, zodat ze niet uit de auto vliegen. Ground Beef draagt een camouflage-helm formaat hond. Ik ben duidelijk underdressed voor de gelegenheid. Bij aankomst worden we verwelkomd door een muur van geluid afkomstig van het La Selva-podium, een pulserende tempel aan bassen in een omgeving die nog het meest lijkt op een jungle. Het is de laatste avond van het festival, en het dubstepduo Truth uit Nieuw-Zeeland laat het woud op zijn grondvesten trillen. Acrobaten bungelen aan een touw ergens dertig meter in de lucht. Je festival organiseren op een tropische locatie met glinsterende stranden zoals Bamboo Bass, zorgt al snel voor een onvergetelijke, unieke ervaring. Steeds meer partijen kiezen verre oorden voor soortgelijke events. Denk aan BPM, Electric Festival of SXM Festival. De aantrekkingskracht op bezoekers uit het buitenland is enorm, en dat zorgt weer voor een flinke boost van de lokale economie – hotels, restaurants, de middenstand en taxibedrijven beleven gouden tijden. Maar het kan ook gigantisch verkeerd gaan, zo heeft het falende Fyre Festival dat op de Bahamas zou plaatsvinden ons wel laten zien. Het is daarom niet verkeerd om eens uit te zoeken wie er nou daadwerkelijk profiteert van dit soort evenementen. Hoe duurzaam zijn de economische voordelen? Of is het opgeblazen economische ballonnetje alweer leeg zodra de laatste feestganger het vliegtuig terug heeft genomen. Toen de uit Montreal afkomstige organisator, dj en producer Julian Prince in 2003 voor het eerst Sint-Maarten bezocht, verdiende het Caraïbische eiland een hoop aan toerisme. Tot de economische crisis na 2008 daar een einde aanmaakte en het aantal toeristen flink afnam.

Dance is een giga-industrie. Volgens het meest recente onderzoek van International Music Summit uit 2016 gaat er wereldwijd 7,1 miljard dollar in om. Maar ondanks de populariteit, is onbekend wat de impact van dergelijke evenementen heeft op de lokale economie.
De universiteit van Florida heeft eens uitgezocht wat de economische impact is van het North Sea jazz Festival dat niet alleen in Rotterdam plaatsvindt, maar ook jaarlijks op Curaçao wordt georganiseerd. Ze merkten dat hotelprijzen op het eiland in augustus, de maand waarop het festival plaatsvindt, hoger lagen dan in alle andere maanden buiten het hoogseizoen. Met SXM wil Prince meer bereiken. Hij wil het toerisme niet alleen een injectie geven tijdens de festivals. Door de feestgangers kennis te laten maken met de mooiste, schilderachtige plekjes van het eiland, hoopt hij dat ze vaker terugkomen en uiteindelijk trouwe bezoekers worden. "Als we een beetje geluk hebben, zorgen we de komende dertig jaar voor nieuwe bezoekers."

Jordy Grant van Bamboo Bass vertelt een soortgelijk verhaal. Ook hij wilde zijn twee passies – dancecultuur en de liefde voor de locatie – combineren. "Deze plek is magisch", zegt Grant, die Costa Rica leerde kennen tijdens een familievakantie. Maar een festival organiseren in een compleet andere omgeving kan voor de nodige bureaucratische hobbels zorgen, waarschuwt Grant die oorspronkelijk uit Calgary komt. De meeste inwoners van Centraal-Amerika staan relaxt in het leven en daarmee schep je een sfeer waarmee je het hectische stedelijke leven kan ontsnappen, maar het organiseren van een festival is toch aardig stressvol. Bestellingen komen vaak met vertraging aan, waardoor podiumbouwers voor een bijna onmogelijke klus komen te staan. Ticketverkoop is een andere uitdaging. Het is soms behoorlijk lastig om internationale bezoekers te overtuigen om een prijzig vliegticket te kopen en vrije dagen op te nemen voor het bezoek aan een festival. En dan is het ook nog eens zaak om potentiele bezoekers duidelijk te maken dat het allemaal legit is en dat er bij aankomst daadwerkelijk het beloofde festival plaatsvindt. Na de Fyre Festival-flop zou dat best eens lastiger kunnen worden. Kosten van de tickets liepen op tot duizenden euro's, en in plaats van het beloofde luxueuze festival op een afgelegen eiland, trof de bezoeker een armoedige chaos aan.

Volgens de organisatoren hangt het aantal en type incidenten volledig af van het publiek dat het festival aantrekt. In Mexico-City wordt door een Canadees bedrijf al dertien jaar het MUTEK-festival georganiseerd zonder noemenswaardige incidenten. MUTEK – een samensmelting van 'mutatie' en 'technologie' – is veel meer een audiovisuele beleving dan dat het een massaal feest is. "Elektronische muziek maakt wel degelijk deel uit van het festival, maar we afficheren ons toch meer als een evenement voor digitale creativiteit", vertelt festivaldirecteur Pablo Del Bosco. Natuurlijk gaan dat soort concessies niet voor iedereen op. Vanuit de lokale bevolking van Sint-Maarten hoort Prince ook weleens gemor over het ongemak dat gepaard gaat met het stijgende aantal toeristen. Hij kan zich nog herinneren dat hij in een bar zat en een man van middelbare leeftijd hoorde klagen dat het in aanloop naar SXM een drama is om een parkeerplaats te vinden. Maar over het algemeen wordt zijn festival vrij positief ontvangen, zegt hij. Toch is het, zeker gezien het kostenplaatje, het niet altijd waard om een festival in een zonnig vakantieoord te organiseren. Ook niet in Mexico. De lage koers van de peso werkt in het voordeel van MUTEK, maar toch weet Del Bosco te melden dat de wisselkoers niet de economische oplossing biedt die je zou verwachten. "Veel goederen en diensten zijn hierdoor goedkoper, maar de festivaltickets dus ook."

Voor de organisator is het festival dan misschien geen vetpot, maar de ervaring die het hun bezoekers oplevert is onbetaalbaar. Hoe vaak krijg je de kans om je favoriete dj te zien optreden onder de luifel van de Costa Ricaanse jungle, nadat je overdag een excursie deed door het mistige woud of voor pampus lag op Jaco Beach? Voor Prince is het het allemaal waard. De energie die hij krijgt van het organiseren van een vierdaagse rave in een droomachtige omgeving op een tropisch eiland, is onbetaalbaar. Al helemaal omdat hij een speciale band met de locatie heeft. En dat is misschien wel de grootste motivatie voor organisatoren. Een flinke productiehoofdpijn hebben ze er wel voor over om iets te organiseren op een plek waar ze zo'n sterke emotionele band mee hebben. "Dit doe je niet voor het geld", benadrukt Prince nog maar eens. "Dit doe je omdat je onderdeel wil uitmaken van de energie die daar ontstaat."