Wat het eten van krankzinnig hete chilipepers doet met je lichaam

Tijdens mijn jeugd in Mexico deden we met onze familie altijd een wedstrijdje wie het pittigste eten binnen kon houden. Dat was leuk, al kregen mijn moeder, oma en al mijn ooms en tantes daarna meestal een acute maagontsteking. Zoals de meeste mensen om ons heen, kreeg ik altijd een flinke adrenalinekick van capsaïcine, het stofje dat in chilipepers zit.

In Mexico eten we pittig voedsel totdat we ervan moeten janken – sauzen zoals de Salsa Valentina krijgen we met de paplepel ingegoten. Onze liefde voor hete pepers is een van de weinige tastbare dingen die Mexicanen over de hele wereld met elkaar verenigt.

Het Mexicaanse dieet bestaat uit een paar basisingrediënten: bonen, mais en gewassen die we in de milpa’s laten groeien, zoals pompoen, zoete aardappel en avocado. Maar de belangrijkste van allemaal is de peper. In Mexico worden er minstens honderd verschillende soorten van de Capsicum annuum geteeld, ook wel bekend als het chilipepertje, en de meeste daarvan zijn nauw verbonden met een bepaald gebied. “Chilipepers zijn een soort geboortecertificaat,” zegt kok Irad Santacruz, zelfverklaard ambassadeur van de Tlaxcalteekse keuken. “Aan de hand van het pepertje dat iemand eet, kun je erachter komen waar diegene vandaan komt.”

De chilipeper is voor Mexicanen een vrucht, een groente, een smaakmaker, een medicijn, en een spirituele beschermer. Technisch gezien is het niet eens een smaak, want in tegenstelling tot zoet, zout, zuur, bitter en umami nemen we het niet waar met onze smaakpapillen, maar met onze pijnreceptoren. Daarom vinden veel mensen het ook niet fijn om zo heet te eten – afgezien van Mexicanen dan. 

Het lijkt wat tegen je intuïtie in te gaan om iets eten dat eigenlijk pijn doet, maar wetenschappers zijn erachter gekomen dat er ook endorfine in ons lichaam vrijkomt nadat we capsaïcine hebben gegeten. Dat stofje zorgt weer voor gelukzalige gevoelens, en ons brein reageert er op een soortgelijke manier op als bij verslavende substanties zoals opioïden.

Chilipepers zijn al populair sinds mensenheugenis, en de planten waaruit ze groeien worden al meer dan zesduizend jaar verbouwd en verhandeld. Araceli Aguilar-Meléndez, een botanicus die twintig jaar geleden al onderzoek deed naar chilipepers, zegt dat het in veel inheemse gemeenschappen niet eens als smaakmaker wordt gebruikt. Wel wordt het gerookt tijdens begrafenisrituelen, om slechte energieën uit huizen te verdrijven of zelfs om slangen en muizen op afstand te houden. Zo’n spirituele rol vervult het ook in het moderne Mexico: wie tamale maakt, een gerecht op basis van maisblad, begint vaak door eerst een chilipeper in kruisvorm op de bodem van een pan te leggen. Dat beschermt geliefden namelijk tegen het boze oog.

Mexicanen zien chilipepers als medicijn voor zo’n beetje alles, van katers tot huidklachten. Ook zouden ze werkzaam zijn tegen kanker en pijn, een antimicrobiële werking hebben en helpen om je luchtwegen vrij te maken. “Mexicanen denken dat ze chilipeper moeten eten omdat het zo gezond voor ze is,” zegt Aguilar-Meléndez. “Dat heeft vooral met sentiment te maken. Het doet ze denken aan de smaak van thuis: ze denken dat als iets naar chili smaakt, het ze zal genezen.”

Aguilar-Meléndez raakte gefascineerd door chilipepers nadat ze erachter kwam dat het de enige plant of schimmel is die capsaïcine produceert. Ze zegt dat sommige gezondheidseffecten ook daadwerkelijk wetenschappelijk bewezen zijn: chilipepers hebben invloed op je eetlust en kunnen ook bacteriën in voedsel doden waar je anders ziek van zou worden. Daarom worden chilipepers over de hele wereld gegeten, vooral in warmere klimaten, waar voedselpathogenen zich makkelijker verspreiden. Er is zelfs onderzoek dat erop wijst dat je langer leeft door hete pepertjes.

Volgens kok Santacruz is pittigheid zo belangrijk voor de Mexicaanse keuken omdat de capsaïcine helpt bij het verteren van vet eten – wat wel zo handig is bij dit type voedsel. “De chili en de rest van de gerechten vormen een perfect huwelijk,” zegt hij.

Hete pepers zijn los daarvan ook een teken van kracht en moed. In sommige Mexicaanse dorpen is het traditie dat de familie van de bruid een zeer pittige saus bereidt voor de bruidegom, om te testen of hij het wel kan eten zonder te huilen. Volgens Aguilar-Meléndez en Santacruz is pittig eten ook een teken van nationale trots: de Mexicaanse maag is superieur aan die van andere, laffere landen. Zoals journalist Juan Villoro in zijn boek Safari Accidental schreef: “We hebben van diarree een soort patriottisme gemaakt.” 

In 1986, mijn geboortejaar, werd het wereldkampioenschap voetbal georganiseerd in Mexico, en de mascotte van die editie was een chilipepertje met een snor en een sombrero, genaamd Pique. Chilipepers zijn voor Mexicanen meer dan een smaakmaker – ze vertegenwoordigen ons karakter. Ze staan op dezelfde hoogte als mariachi’s en telenovelas. Als de restaurants weer opengaan, en je ergens een Mexicaan aan een tafeltje ziet zwoegen, dan hoef je geen medelijden met hem te hebben – dan huilt hij waarschijnlijk van geluk.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Mexico.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.