In dit oude McDonald’s-filiaal worden nu massaal voedselpakketten uitgedeeld

In het noorden van Marseille staat een McDonald’s waar al een tijdje geen hamburgers of bekers frisdrank meer worden verkocht, maar wel voedselpakketten worden uitgedeeld. Het filiaal is namelijk gekraakt en omgetoverd tot L'Après M: een grote voedselbank die ervoor zorgt dat meer dan tweeduizend gezinnen per week te eten hebben.

Het project werd mede opgezet door Fati Bouarua, een gepassioneerde activist van Algerijnse afkomst. Hij groeide op in een van de meest verwaarloosde wijken van Marseille en zet zich al zijn hele leven in voor maatschappelijke doelen. De voedselbank staat in de arme buurt Sainte-Marthe en is voor hem niet alleen een manier om iets voor deze gemeenschap te doen, maar tegelijkertijd ook een vuist te maken tegen het kapitalisme.

“Er is niets gevaarlijker dan het onverzadigbare kapitalisme,” zegt hij. “Op de barricade staan en schreeuwen is niet genoeg, dus we moeten alternatieven bedenken. We kennen geen angst, alleen vastberadenheid.”

Bouarua vertelt dat mensen zich tijdens de eerste lockdown meer zorgen maakten dat ze zouden verhongeren dan dat ze corona zouden krijgen. “Alles was dicht, zelfs liefdadigheidsinstellingen en sociale diensten. Mensen moesten het zelf maar uitzoeken – ze hadden helemaal niks.”

Als je vanuit het centrum naar het noorden van Marseille loopt, verandert de tweede stad van Frankrijk steeds meer in een dystopie van aftandse torenflats. Een plek waar Syrische vluchtelingen smekend op straat staan met kartonnen bordjes. “Toen dit McDonald’s-filiaal dichtging, kon je alleen nog maar werk krijgen bij de hypermarché,” zegt Bouarua.

Het filiaal was in 1992 de eerste McDonald’s in Frankrijk die in een arme buitenwijk van een van de grotere steden werd gebouwd – het ligt tussen de wijken Sainte-Marthe en Saint-Barthélemy. Het kreeg destijds veel financiële steun van de overheid en er werden 77 mensen in dienst genomen, die langdurige en goed beschermde contracten kregen.

Het restaurant zorgde er niet alleen voor dat veel jonge mensen aan het werk konden, maar ook dat bewoners eens buiten de deur konden eten. De Mac was letterlijk alles wat ze hadden. Maar toen de overheid haar steun introk, besloot het filiaal zijn deuren te sluiten – tot wanhoop van het personeel en de gemeenschap.

Het restaurant werd ontruimd onder leiding van manager Kamel Guemari, maar de medewerkers wilden niet zomaar vertrekken. Toen besloot Guemari om zichzelf – zonder de intentie om iemand pijn te doen – met benzine te overgieten en te dreigen zichzelf in brand te steken, tenzij de sluiting werd stopgezet en alle werknemers verzekerd zouden zijn van hun levensonderhoud. Het filiaal gaf hoop aan de gemarginaliseerde bewoners, zag hij, en hiermee wilde hij deze mensen beschermen. Nu is hij de facto de leider van deze beweging.

Hij kon de sluiting niet voorkomen, dus tot de eerste lockdown bleef het pand leegstaan. Samen met andere werknemers, kunstenaars en activisten zamelde Guemari geld in om er wat beters van te kunnen maken.

Ze veranderden de letters van het logo op zo’n manier dat er ‘L’Après M’ – de ‘na-M’ – kwam te staan. Boeren kwamen er langs om fruit en groenten te brengen, winkels brachten voedsel en bewoners gaven geld om de beweging te steunen. In de eerste vijf weken konden 100.000 mensen al een voedselpakket krijgen.

“Bijna 50.000 mensen hebben allemaal zo’n 25 euro gedoneerd,” zegt Bouarua trots. “De burgemeester heeft beloofd dat de gemeente het gebouw en de grond aan zal kopen, zodat wij het over kunnen kopen of voor een lange termijn kunnen huren. We zijn ook het bedrijf Le Part Du Peuple gestart, waarmee mensen die doneren een aandeel in het project kunnen krijgen. Niemand is de enige eigenaar – we runnen het als non-profitorganisatie.”

“We willen hier ook een sociaal restaurant opzetten, waarbij je betaalt op basis van wat je verdient. Als ongedocumenteerde migrant kun je hier twee keer per week gratis eten. Met een minimumloon betaal je 3 euro per persoon, et cetera. We willen 37 mensen in dienst nemen en de andere 40 zullen als vrijwilligers een halve dag per maand komen om de boel draaiende te houden. Het is niet alleen een manier om de armsten te helpen te overleven, maar ook om terug te vechten tegen de schade die het kapitalisme veroorzaakt.”

De diepgewortelde Marseillaanse wrok richting de strenge regelgeving en de sociale onrechtvaardigheid werd er niet minder op door de eindeloze avondklokken en het traangas dat de politie afvuurde om die te handhaven. Marseille is een stad die trots is op zijn rebelse karakter, een stad waar je moet opkomen voor je eigen rechten. Maar tegelijkertijd heerst er een gevoel dat het nu wel genoeg is geweest.

Het blijft een apart gezicht in de Après M: vrouwen in boerka’s vullen dozen met rijpe mango’s met foto’s van cheeseburgers op de achtergrond, en jonge mannen laden liters suikerhoudende dranken en watermeloenen in auto’s, die ze naar vluchtelingen en daklozen in het stadscentrum rijden.

Après M is een reddingsboei voor mensen die een nieuwe start willen maken – wat op zichzelf al niet makkelijk is, maar tijdens een pandemie al helemaal niet. Het is voelbaar hoe hard iedereen zich hiervoor willen inzetten.

“Dat dit mensen inspireert is belangrijker dan elk ander resultaat,” zegt Bouarua. “Dat mensen dit samen beheren, banen creëren en elkaar helpen. Onze filosofie bestaat eruit elkaar te motiveren.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE World News.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.