Van festivals naar vluchtelingen

Dat de vluchtelingencrisis ernstig is, daar kan niemand omheen. Zowel in Nederland als in de rest van Europa zijn duizenden vrijwilligers op de been om mannen, vrouwen en kinderen uit landen als Syrië, Afghanistan en Eritrea op te vangen, te verzorgen en te begeleiden. Veel van de vluchtelingen die in West-Europa terechtkomen, komen binnen via Griekenland, waar door de economische onrust de opstandigheid onder de bevolking ook alsmaar blijft groeien.

Hoewel je het op het eerste gezicht misschien niet zal denken, lijkt een vluchtelingenkamp qua organisatie best wel op een festival. Dit klinkt misschien als een misplaatste vergelijking, maar denk aan de sanitaire voorzieningen, crowd-management, ontvangst en vervoer, voedseltoevoer en -distributie, omroepsystemen, bewegwijzering en dingen als verwarming, poncho's en beschutting.

Deze parallellen viel een aantal mensen uit de dance-industrie ook op; Duncan Stutterheim (tot voor kort de CEO van ID&T) en zijn vrouw Lisca lazen op Facebook het verslag van hun vriend Adil Izemrane, die op Lesbos was om vluchtelingen te helpen. Lisca benaderde Adil en besloot ernaar toe te gaan – ze doopte het project Lesvos Winterproof. Behalve zij en Duncan vertrokken in de afgelopen twee maanden ook mensen van The Good Guyz, Loveland en Buutvrij for Life naar Lesbos om de kampen klaar te maken voor de winter.

De hel op aarde
Anne Slump van The Good Guyz (bekend van festivals als Buiten Westen en Amsterdam Open Air) vertelt dat vluchtelingen vaak doorweekt, moe en uitgehongerd zijn als ze aankomen op Lesbos. Vrijwilligers patrouilleren 's nachts op het strand om de mensen uit de boten op te vangen en veilig naar een van de transitkampen te brengen. Als ze eenmaal zijn aangekomen in kamp Oxy (het kamp waar Adil en Lesvos Winterproof helpen) krijgen ze droge kleren, een deken en wat te eten. Het verblijf in kamp Oxy is tijdelijk, want de vluchtelingen moeten zich daarna zo snel mogelijk registreren in kamp Moria, in het zuiden van het Griekse eiland.

Zelf vertrekt Anne vandaag vanuit Nederland naar Moria, samen met twee collega's, een zeecontainer vol spullen, en mensen van het beveiligingsbedrijf 't Kollektief. Ze gaan het kamp voorzien van licht, warmte, onderdak, sanitair en eten. Anne: "The Good Guyz doet normaal gesproken technische producties voor festivals, wat betekent dat wij festivals opbouwen van A tot Z. Bij het organiseren daarvan besteden we veel aandacht aan het reguleren van grote mensenmassa's, en diezelfde logistieke processen zijn goed toe te passen op vluchtelingenstromen. Wij gaan met z'n allen kijken wat we kunnen doen om Moria een stuk leefbaarder te maken."

Vergeleken met kamp Oxy is Moria volgens Maarten Boer van Buutvrij "de hel op aarde". Hij zag met eigen ogen dat in Oxy wel de grote lijnen zijn uitgezet, maar dat in Moria nog vrijwel niks voorhanden is. Kamp Moria ligt op een heuvel naast een olijfgaard waar drie boeren uit de omgeving eigenaar van zijn. Deze boeren zitten niet echt te wachten op de vluchtelingen, maar kijken samen met Lesvos Winterproof naar mogelijke oplossingen voor het terrein. Maarten: "Vanwege het grote ruimtegebrek zijn veel vluchtelingen genoodzaakt om hun tent op te zetten tussen de olijfbomen, maar er zijn daar geen sanitaire voorzieningen en er is geen verwarming of licht."

Niet lullen maar poetsen
De ervaringen die het team momenteel in Lesbos opdoen zijn volgens Maarten heel indrukwekkend en roepen een soort moedergevoelens op bij iedere vrijwilliger die daar rondloopt. "Als een kind nat en koud is, pak je een deken en houd je 'm warm, anders gaat-ie dood." In de kampen is grote vraag naar vrijwilligers die het niet erg vinden om met de knieën in de modder te zitten en de handen uit de mouwen te steken. Volgens Anne is die 'niet-lullen-maar-poetsenmentaliteit' ook een belangrijke competentie om in de festivalindustrie te kunnen werken.

Niet iedereen op het eiland is welwillend. Maarten vertelt dat er bendes en andere criminelen op het Griekse eiland misbruik maken van de chaotische situatie. "Er zijn mensen die taxiritjes aanbieden van 800 euro per persoon, en als een vluchteling dan aangeeft dat hij of zij dit niet kan betalen, krijgt-ie een mes op zijn keel en wordt alles van hem of haar afgenomen. Er gebeuren lelijke dingen, maar gelukkig ontmoet je ook de mooiste en liefste mensen die je ooit hebt gezien. Zowel onder de vrijwilligers als de vluchtelingen."

Op z'n Grieks
Wanneer zo'n groot project wordt gestart is het natuurlijk belangrijk dat de plaatselijke autoriteiten je helpen, of je in ieder geval niet tegenwerken. En daar komt de expertise van mede-initiatiefnemer Adil Izemrane om de hoek kijken. Toen de lokale instanties lucht kregen van het project werden de initiatiefnemers, waaronder ook Adil, uitgenodigd voor een gesprek. Hij gaf een presentatie waarin hij behalve het doel van het project ook vertelde wat Lesvos Winterproof op kon leveren voor het eiland zelf, zoals werkgelegenheid, goede PR en de terugkeer van toerisme. Adil: "De autoriteiten zagen al snel in dat de expertise van zo'n humanitaire taskforce, wat Lesvos Winterproof inmiddels wel is, grote voordelen kan hebben. Het ging natuurlijk wel een beetje op z'n Grieks, maar we zijn blij dat de samenwerking zo goed gaat."

Iedereen die betrokken is bij het project (naast Anne en Duncan ook anderen uit de dance-industrie, zoals Marnix Bal van Loveland) benadert zijn of haar eigen netwerk voor materialen zoals verlichting, verwarming, aggregaten en poncho's. En Anne heeft ook een donatiepagina opgezet waar mensen een bedrag kunnen storten. "We hopen dat we zoveel mogelijk spullen gratis of tegen een lage prijs kunnen krijgen – spullen die bijvoorbeeld net te oud zijn om op een festival te gebruiken, kunnen goed van pas komen in de kampen." Ook krijgen ze steun van lokale restaurantjes en winkeltjes uit de buurt, die bijvoorbeeld broodjes smeren of soep maken.

Klik en klaar
Samen met twee andere vrijwilligers richtte Maarten het platform needs-now.org op. Hier kun je niet alleen geld doneren maar ook producten aanschaffen die direct nodig zijn in de kampen – net als in een gewone webwinkel, maar dan dus niet voor jezelf maar voor in het kamp. "Je kijkt gewoon wat jou aanspreekt, klik en klaar," zegt Maarten over deze insteek. Hij weet dat sommige mensen liever op deze manier helpen dan dat ze zomaar geld overmaken. En al die spullen zijn hard nodig om Lesbos winterklaar te maken.

Lesvos Winterproof gaat sowieso door tot april of mei 2016. Tot die tijd zullen verschillende mensen uit de dancewereld elkaar afwisselen om als team de situatie te verbeteren. Een vluchtelingenkamp kan niet verder afstaan van de vrijheid en het feest dat gevierd wordt op een willekeurig festivalterrein, maar om deze kennis en ervaring nu in te zetten om deze mensen te helpen, is een idee waar wij graag voor met de THUMP-pet rond gaan: blijf op de hoogte van wat er gedaan wordt via de Facebookpagina van Lesvos Winterproof, of doneer en koop spullen voor de kampen op www.needs-now.org.