Throwing Shade
Een van de platen die mij door 2016 heeft gesleept was Hipnotik Tradisi van de Londense producer Black Merlin, oftewel George Thompson. Op dit prachtige album dat uitkwam op Island of the Gods werkt hij met veldopnames die hij op zijn reis door Bali heeft opgenomen. Ik werd net zo enthousiast van het tweede deel van Electronic Recordings From Maui Jungle van Anthony Child, dat in dezelfde periode uitkwam. Net als Black Merlin wisselt Child (ook wel bekend als Surgeon) zijn kenmerkende beukende techno en analoge elektronica in voor een meer organische aanpak.
Je kan niet beweren dat Thompson of Child hier revolutionair bezig zijn zonder te beseffen dat de geschiedenis van elektronische muziek al decennialang vol zit met veldopnames. Dan Mitchell, eigenaar van Island of the Gods, erkent hoe invloedrijk bijvoorbeeld Jon Hassell was voor het ontstaan van zijn label.
Toen ik onlangs sprak met Nabihah Iqbal, ook wel bekend als dj en producer Throwing Shade, vertelde ze me over de veldopnames die ze maakte op haar trip naar Japan. Hier nam ze iemand op die een instrument aan het bespelen was, iets wat je niet op dezelfde manier kan voortbrengen met elektronica. "Het is waarom zoveel producers worden aangetrokken tot het samplen van drums van oude funk- of jazznummers."
Throwing Shade
George Thompson lijkt het eens te zijn met wat Iqbal zegt. "Het mooie aan veldopnames is dat ze een speciale sonische atmosfeer creëren die geen enkele machine kan nabootsen", vertelt hij mij. Dat de 'echtheid' van iets niet na te maken is, betekent niet dat gesynthetiseerde geluiden en veldopnames geen harmonisch geheel kunnen vormen. "Ik ontdekte een wereld van nieuwe mogelijkheden in mijn creatieve proces", vertelt Thompson over het moment dat hij begon met deze vorm van muziek beoefenen.
Iqbal wil daarbij benadrukken dat het belangrijk is om de tradities, ambacht en rituelen die bij hetgene horen dat gesampled wordt, wel erkent moeten worden. "Ik denk dat het goed is dat mensen naar andere culturen en tradities kijken om inspiratie op te doen, maar je moet daar wel voor uitkomen", legt ze uit. "Wist je bijvoorbeeld dat moderne Amerikaanse r&b voortkomt uit de zangtradities van het Arabische Midden-Oosten?"
Het album Hipnotik Tradisi tackelt deze issue, je kan niet volledig in de plaat opgaan zonder ooit in Bali geweest te zijn. De geluiden die het gebruikt, de artwork waarmee het komt en zelfs de tracktitels zijn allemaal zorgvuldig gelinkt aan de flora, fauna en cultuur van het Indonesische eiland. Thompson en Mitchell gaan zo respectvol mogelijk met de opnames om, zowel in de rijstvelden en tempels als in de Londense studio.
Mitchell woont zelf in Bali, en naast het uitbrengen en maken van muziek wijdt hij een groot deel van zijn tijd aan het preserveren van Balinese cultuur. "De opnames zijn gemaakt door samen te werken. Het laatste wat je wil doen is op een koloniale manier binnenstormen, iets pakken en weer weggaan", vertelt hij.
Maar wat het meeste bijblijft van zijn werkethos, is hoe hij een schilderij van de plaatselijke gamelan-meester genaamd Pak Ketut op de cover van de plaat heeft gebruikt. "Werken met Ketut was het hoogtepunt van deze veldopnames maken", vertelt Thompson. Ketut overleed helaas een jaar nadat de opnames werden gemaakt. Daardoor is de albumcover een ode aan de muzikant, die Thompson en Mitchell zagen als een familieman die zeer geliefd werd door zijn kleinkinderen. Mitchell is trots op hoe goed de plaat is ontvangen, maar hij is nog het meest te spreken over de facebookberichtjes die de kleinkinderen van Ketut hem sturen, die nog steeds niet kunnen geloven dat hun opa op een album staat dat door mensen als Kanye West geluisterd wordt.
Door op deze manier veldopnames te maken, is het resultaat van organische en elektronische muziek samenbrengen buitengewoon mooi. Mitchell is er zeker van dat het hindoeïsme, wat zo centraal staat in het Balinese leven, het hart is van de muziek die ze hebben gemaakt. "Ze spelen hier voor de goden", zegt hij alsof het een feit is. Thompson uit dat niet zo openlijk in onze gesprekken, maar hij is er wel van overtuigd dat ze een bepaalde magie hebben vastgelegd. "Soms zijn de dingen die willekeurig op een moment gebeuren het meest magische; de toevallige opnames, de foutjes, de motors, de kippen en het onnatuurlijke."
Kanye West en gamelan-meesters; industriële elektronica en de broeiende geluiden van de jungle; magische gebeurtenissen en de hectiek van het verkeer – het is de paradox die deze muziek bijna spiritueel maakt. We leven in een tijd waarin de president van de Verenigde Staten enkel dingen ziet die fantastisch of verschrikkelijk zijn, terwijl Europa ook steeds meer begint te denken in zij en ons. Muziek als dit overbrugt verschillende werelden en laat zien dat er ook een middenweg is. Het herinnert je eraan dat je verschillen moet vieren.