Waarom de situatie in Bhopal 40 jaar na de ramp nog steeds ondraaglijk is

Begin 2016 bracht ik ongeveer drie maanden door in Nepal. Het land probeerde nog steeds te herstellen van de zware aardbeving in 2015 - waarbij bijna 9.000 mensen omkwamen. Ik werkte toen als vrijwilliger in Kathmandu met de getroffen bevolking, en ik had iemand ontmoet die werkte met Manna Worldwide, een NGO die kleine dorpen in de bergen hielp heropbouwen. Hierdoor ging ik aan de slag als leerkracht Engels in de Holy Angel English School in Pokhara.

Tegen het einde van mijn project in Nepal begon ik de Bhopal-ramp, een industrieel ongeluk in India in 1984, te onderzoeken. Er vond een explosie plaats in een pesticidenfabriek van een dochteronderneming van de Amerikaanse multinational Union Carbide, waarbij een wolk giftig gas vrijkwam - veertig ton methylisocyanaat om precies te zijn. Het officiële cijfer ligt tussen 3.500 en 7.000 doden, maar sommige verenigingen voor slachtoffers schatten het totaal aantal slachtoffers op 20.000 tot 25.000. 

In de nasleep bezocht ik de Sambhavna Trust kliniek en het Chingari Rehabilitation Centre - plekken speciaal opgericht voor de slachtoffers van de ramp. De impact van de ramp was 32 jaar later nog steeds heel tastbaar voor de bevolking. In Bhopal woont nu een derde generatie slachtoffers met aangeboren afwijkingen en een duizelingwekkend sterftecijfer. Het gebied rond het fabrieksterrein is nooit opgeruimd geweest en blijft giftig, evenals het sterk vervuilde grondwater, dat 40 maal het toegestane niveau aan pesticiden bevat. 

Ik ging in augustus 2016 - na een korte  terugkeer naar België en enkele maanden onderzoek op afstand - terug naar Bhopal, ditmaal voor zes maanden, met de bedoeling foto's en documenten te verzamelen om een manifest te schrijven in de vorm van een fotografisch protestboek. Ik nam onder andere foto's tijdens de jaarlijkse protestactie, waarbij slachtoffers en activisten hun eisen uitdragen en paspoppen die Union Carbide-functionarissen voorstellen vernietigen.

Deze  blijven nog steeds ongestraft en ontsnappen aan vervolging. Union Carbide werd in 2001 gekocht door Dow Chemical, dat later in 2017 fuseerde met DuPont. Het bedrijf ontkent nog steeds elke verantwoordelijkheid, terwijl de toenmalige CEO, Warren Anderson, in 2014 in de Verenigde Staten overleed zonder voor een Indiase rechtbank terecht te staan. Hij werd vervolgd voor vluchtmisdrijf en was erin geslaagd uitleveringsverzoeken te ontwijken.

De slachtoffers krijgen nog steeds niet de hulp die ze nodig hebben, en het beetje geld dat Dow Chemical heeft betaald is niet genoeg om het terrein op te ruimen of de nodige medische zorg te verlenen. In maart van dit jaar verwierp een panel van vijf rechters van het Indiase Hooggerechtshof het verzoek om verdere compensatie te krijgen van Amerikaanse bedrijven.

Als ik hem terug mail, legt Satinath Sarangi (68), een activist en oprichter van verschillende organisaties - waaronder de kliniek Sambhavna Trust - uit dat de situatie in Bhopal misschien zelfs aan het verslechteren is. “Er is een alarmerende toename van het aantal gevallen van kanker en sterfgevallen door nierziekten,” zegt hij. “De regering is nog nalatiger dan voorheen en officiële instanties zijn gestopt met het verzamelen van informatie over de gevolgen van de toxische blootstelling voor de gezondheid op lange termijn.” 

Volgens Sarangi is het andere zorgwekkende aspect van de huidige ramp dat er geen Indiase organisatie is die in staat is een uitgebreide wetenschappelijke beoordeling van het probleem te maken en een werkbaar en effectief plan voor te stellen om de verontreiniging op te ruimen. In 2010 hebben twee onderzoekscentra, NEERI en NGRI, het probleem van het gevaarlijk afval bestudeerd en een methode voor de sanering van het milieu voorgesteld. “Alleen vond een door de regering benoemde toetsingscommissie de bevindingen van de studie onbetrouwbaar,” vervolgde Sarangi. “Ambtenaren van het UNEP (United Nations Environment Programme), die de deskundigheid en ervaring hebben om saneringswerkzaamheden zoals in Bhopal uit te voeren, hebben aangeboden te helpen, maar de Indiase regering weigert een verzoek te sturen om onbekende redenen.” 

Het derde grote probleem met de grondwaterverontreiniging rond de verlaten Union Carbide-fabriek is de snelheid waarmee deze zich verspreidt. In 1991, toen het probleem voor het eerst aan het licht kwam, bedroeg het aantal door grondwaterverontreiniging getroffen mensen minder dan 5000. In 2004 erkende het Hooggerechtshof de besmetting van 14 gemeenschappen in de buurt van de fabriek. “Volgens het laatste rapport van het Indian Institute of Toxicological Research in Lucknow is het aantal getroffen gemeenschappen gestegen tot 48, met een getroffen bevolking van meer dan 200.000 mensen,” legt Sarangi uit. “Volgens het rapport heeft de besmetting zich ver buiten de drie kilometer van de fabriek verspreid en verplaatst het zich zelfs naar het stadscentrum en de meren.” 

Vind Iris op haar website of op Instagram.

Ontdek hier andere Belgische fotografen. Ben je of ken je zelf een getalenteerde fotograaf? Stuur ons een mailtje op beinfo@vice.com

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.